Тӑм 2019-мит оӆ – щит Мўвтєӆ шуши мир рәт ясӊӑт оӆ, щирн тӑм йиӆуп вәнӆтӑты оӆ округев ӆуваттыйн хӑтӆ мӑр няврємӑт тӑйты хотӑтн па ӑшколайтӑн «Шуши мир вәӆупсы» урокн оӆӊитӑс.

Лыпӑт хойты тыӆӑщ 3-митн Ёмвошӑӊ «Ёлочка» нємпи хӑтӆ мӑр няврємӑт тӑйты хотн эвет-пухӑт ищи хӑн­ты па вухаӆь мир­ӊӑн оӆӑӊӑн уша вєрсӑт. Ӆыв пӑтэӆа «Увӑс мир йис путрӑт-моньщӑт» нємпи етнхот ӆэщӑт­ман вәс. 

Нуви сӑӊхум районӑн Касум кәртӑн мўвтєӆ шуши мирӑт хӑтӆ вўраӊӑн вән мӑӊхӑтӆ вєрӑн­тсы. Вәйт ӆор тыӆӑщ 9-11-мит хӑтӆӑтн «Ильби­гортская» община ёх «Хўӆ веӆпӑсӆӑты ёх вєрӑт» нємпи мӑӊхӑтӆ ӆэщӑтсӑт, щит «Касум ёх» йис вєрӑт па пурмӑсӑт ӆавӑӆты тӑхийн вєрсы.  

Вән мӑӊхӑтӆӑн Нуви сӑӊхум, Сўмӑтвош, Сәр­ханӆ районӑт, Ямал мўв эвӑӆт мойӊ мир вәсӑт. Щи тумпийн па хон пє­лӑк Германия, Франция па Италия мўвӑт эвӑӆт ёх па юхтыйӆсӑт. 

Кәртӑӊ па мойӊ мир пӑта сыр-сыр әмӑщ вєрӑт ӆэщӑтсыйт. Ӆыв хӑнты пурмӑсӑт вєрты, муӆты кавӑртты, нянь вєрты вәнӆтӑсыйт.

Тӑм оӆн Нуви сӑңхум район Касум мўв хуща вәӆты «Нумсӑӊ ёх» нємпи ӆўӊ пурайн няврємӑт пӑты ӆэщӑтум рўтьщӑты тӑхи сєма питум хӑтӆ вўш эвӑӆт хәс оӆ постӑс. Рўтьщӑты хӑр Касум вош пўӊӑӆн 12 вєрста вўшн хурамӑӊ ӆантӑӊ мўвн Нярсӑӊ кәртӑӊ пусӆ хонӑӊӑн омӑсӆ. Хәс оӆ нумсӑӊ ёх тӑта вәйтантыйӆӆӑт, ӆәӆн хӑнты ясӑӊ па йис вәӆупсы вєрӑт вәнӆтӑты. 

Вәйт ӆор тыӆӑщ 23-25-мит хӑтӆӑтн Мегион вошн па щи тӑхи эвӑӆт 40-кєм вєрста вўшн вәӆты «Юг­ра» нємпи хӑнты мир кәрт иты рўтьщӑты тӑхийн няӆ­мит пўш «Хӑтӆые» нємпи вән мӑӊхӑтӆ вәс. Щит Мегион вошӑӊ йис вәӆупсы па мўв-авӑт ӆавӑӆты тӑхи ёх ӆэщӑт­сӑт. Тыв ар­сыр вошӑт, кәртӑт, вәнт шушет эвӑӆт соткєм хуят юхтыйӆсӑт. 

Мӑнум оӆн ма Сӑран мўва ӊхсум. Щи пурайн Ыб вош оӆӑӊӑн уша павӑтсум, щӑта рәпата щирн вәсум. Ин щи мӑӊ кәрт оӆӑӊӑн хӑншты ӆӑӊхаӆум.

Лыпӑт тыӆӑщн Муши вошн Ӆорвош район культура па айӆат ёх вєрӑт ӆэщӑтты тӑхи кәща нє Марина Викторовна Мартишина эвӑӆт арсыр  айкеӆӑт ӆўв рәпатайӆ оӆӑӊӑн уша павӑтсум. 

Кәща нє лупӑс, ху­ты тӑм тӑхийн ӆўв тәп оӆ муӆтас рәпитӆ. Сырыя ищи Югра мўв округев хущи арсыр культура вєрӑт әхтыйн 25 оӆ мӑр рәпитман вәс. Ӛхӑт па Ӆорвош район кәщаитн вохсы па ин ­тӑм йиӆуп тӑхийн рә­­па­та ӆўвеӆа мущатӑс.

Вәщ тыӆӑщ 18-21-мит хӑтӆӑтн Нуви сӑӊхум вош районӑн Паштӑр кәрта мойӊ ёх юхтыйӆсӑт. Ӆыв щӑта «Тәрум тўт» нємпи мӑӊхӑтӆ вєрӑнтсӑт. Щи вєр «Малая культурная мозаика Белоярского района» кӑсупсыйн нух питӑс. «Тәрум тўт» вєр әхтыйн кәща нєӊа «Россия народной мастер» нєм тӑйты нє Ирина Фирсова вәӆ.

Хӑнты мир эвӑӆт вәӆум хўр хӑншты хә Митрофан Алексеевич Тебетев шәӊӑт вәйт ӆор тыӆӑщ 8-мит хӑтӆӑн 95 оӆа ӆәӆн йис. Тӑм вуӆаӊ хә 1924-мит оӆн Манстӑр районӑн Лохтоткәр­тӑн сєма питӑс. Ӑӊкеӆ-ащеӆ Арина Фёдоровна па Алексей Михайлович Тебетевӊӑн Холопанты кәрт эвӑӆт вәсӊӑн.

Вәйт ӆор тыӆӑщ 9-мит хӑтӆӑн «Торум Маа» нємпи катра пурмӑсӑт ӆавӑӆты тӑхийн «Ма ай ми­рим» нємпи мӑӊ­хӑтӆ вәс. Щит, вантэ, Мўвтєӆ шуши мир хӑтӆа ӆэщӑтсы, мӑта ут 25 оӆ юхӆы ООН тӑхи ёх нємасыя пос­тупсыйн хӑншсӑт. Щи пура вўш эвӑӆт иса мўв хўваттыйн арсыр мирӑт щи хӑтӆ постӑӆӑт.
 

Вәщ тыӆӑщ 8-митн Россия мўв ӆуваттыйн мир хоттєӆ ёх сӑмӑӊа па тўӊщирӑӊа вәӆты щи­рӑт мӑӊхӑтӆ пориӆӑсӑт. Ёмвошн ищи щи хӑтӆ «Торум Маа» хот хущи ванӆтупсы вєрӑнтсы. Щӑ­та ӆыв шуши мирӑт мой вєр оӆӑӊӑн путӑртсӑт па щи пӑта арсыр мосты пурмӑсӑт ванӆтӑсӑт.