Ай кєр тыӆӑщ 14-15-мит хӑтӆӊӑнӑн Сў­мӑтвош район Игрим вошн «Хошум хот» нємпи мирхот мӑнӑс. Щӑта нєӊӑт нирӑт ёнтӑсты вәнӆтыйӆсӑт.

Щи мирхот Сў­мӑтвош район администрация па «Юг­ра ӆыӆӊуптӑты» тӑхи ёх ӆэщӑтсӑт па вєрсӑт. «Хошум хот» вєрӆы, ӆәӆн шуши мир йис вєрӑт нух аӆумты па ӆавӑӆ­ты. Сўмӑтвош районӑн «Югра ӆыӆӊуптӑты» тӑ­хийн рәпитты нє Лю­бовь Кашлатова лупӑс, хуты «Хошум хот» нємпи оӆӑӊмит мирхот 2015-мит оӆн вєрӑнтсы.

Хәс вет оӆ тумпийн Сўмӑтвошн йис пурмӑс тәса вєрты ёх па йис вєрӑт наука мухты тәса тәты ученый ёх иха ӑктӑщийӆсӑт. Щирн, йис вєрӑт тўӊа тәты щира, ӆыв нумӑс пунсӑт иха катӆӑсман и нумӑсн вәӆты. Щирн ӆыв вєрсӑт «Союз масте­ров традиционных промыслов коренных наро­дов Югры», щит 1995-мит оӆн вәс. 

Сўмӑтвош район Игрим вошн ай кєр тыӆӑщ 13-15-мит хӑтӆӑтн «Анеквам ханса» («Щащєм хӑншет») нємпи мирхот вєрсы. Щӑта вухаӆь нєӊӑт намтӑт па тўтщаӊӑт ёнтӑсты вәнӆтыйӆ­сӑт. Мирхот Саранпауль вошн вәӆты «Центр этнотехнологий» тӑхи ёх ӆэщӑтсӑт.

Щи тӑхи кәща нє Ев­гения Вьюткина «Анек­вам ханса» («Щащєм хӑншет») ӑшкола ӆэ­щӑтты щира «Кочующая школа» нємпи проект нєпек хӑншӑс.

Тәнӆуп тыӆӑщ 22-мит хӑтӑӆн Сўмӑтвош район Саранпауль кәрт пўӊӑӆн вәӆты кӑсты вўєң ёх 73-мит мӑӊхӑтӆ постӑ­сӑт. Тӑм кӑсупсы кӑт оӆ мӑр ипўш ӆэщӑтӆы. Щит пӑта вўӆыйн кӑсты ёх мӑӊхӑтӆ ӆавӑӆман тӑйӆӑт.

Ай кєр тыӆӑщ 6-мит хӑтӑӆн Ёмвошн хӑтӆ єтты пєлӑкн ӆовӑт тӑйты «Мустанг» нє­муп хот пўӊӑӆн вотум нюки лаӊкум хотӑт роман тывсӑт. 

Щи эвӑӆт тыв вўӆєӊ әхӆӑтн кӑсты щи­ра авиет ӆавӑӆты ёх юхӑт­сӑт па пӑнӑн нюки хотӆаӆ тәсӑт. Нуви сӑӊ­хум, Сәрханӆ, Сўмӑтвош, Ёмвош па Нижневар­товской районӑт эвӑӆт вўӆы ӆавӑӆман вәӆты ёх па «Торум Маа» йис пурмӑсӑт шавиман тӑй­ты хуятӑт нюки хотӑт омӑссӑт. Катра нюки хот арӆ пєлӑкн иметн вєрӑнтса, ин тӑта вәрт хот икетн ӆоньщса. Итәх хуятӑт имухты кәрӆаӆ ӑӆсӑт па ӆєтут кавӑрт­ты питсӑт.

Ай кєр тыӆӑщ 6-мит хӑтӆӑн Ёмвошн «Торум Маа» йис пурмӑсӑт шавиты тӑхийн «Тыӆӑщ поры» вєрӑнтсы. Хӑнтэт кўтн йис пура вўш эвӑӆт щи мӑӊхӑтӆ пориӆӑсы, товийн тыӑщ вәна йиты пурайн постӑсы. Щи хӑт вўш эвӑт йиуп о оңитсы. 

Щи вәнты музей тӑ­хийн хӑнты нєӊӑт ӑк­тӑщийӆсӑт, нянь войт вєрӑнтсӑт. Щӑӆта щив вошӑӊ мир па няврємӑт вохӑнтсыйт, ӆәӆн нянь войт вєрты вәнӆтыйӆ­ты. Щит ўвты вой, вўӆы, ов, хор ош, хор мис па па войт. Йис щирн а­пӑт вой хурас эщӑтты мос. 

Рәпатам щирн Сў­мӑтвоша ӊхмємн арсыр тӑхетн вәсум, айкеӆӑт ӑкӑтсум, шуши мир хӑннєхуятӑт пиӆа вәйтантыйӆсум па путрємӑсум. 

Имуӆтыйн йиӆпа ом­сум, ӆӑщкам, вән па хурамӑӊ хотн айӆат ёх пӑта тӑта мосванӑн вє­рум киникайт ӆўӊӑтты хот шиваӆӑсум. 
Щи йиӆуп хот кәща нє Надежда Александровна Буткова пиӆа вўща вєр­сум. Щикинща айӆтыева иньщӑссєм, хән тӑмӑщ библиотека хот  ӆыв хущеӆа омӑссы па муй щирн Сўмӑтвошӑӊ няв­рємӑт тыв нєпекӑт ӆў­ӊӑтты юхтыйӆӆӑт?

Тәнӆуп тыӆӑщ ӆапӑтмит хӑтӑӆн Ёмвошн Торум Маа йис пурмӑсӑт шавиты хотн вуӆаӊ полярник хәя вәӆум хӑннєхә Геннадий Иванович Бардин шәӊӑт оӆӑӊӑн ванӆтупсы вәс. 

Хўв йис тєӆӑн увӑс мир вўӆы, кўрӑӊ вой па па вой сухӑт эвӑӆт арсыр хурӑмӑӊ па хошум ӆәмӑтсухӑт ёнтты хошӆӑт. Вантэ, кашӑӊ хӑннєхә хән пакӆ пўнӑӊ сух пиӆа катӆӑсыйӆты. Итәх нєӊӑт мєт щи нюплўв хӑншӑӊ юӆ ёнтӆӑт. 

Касум мўвн пўнӑӊ сух Амня вошӑӊ, Тәрум ӆор па Вўтвошӑӊ имет кӑтярӆӑт. Тӑм ванӑн Нуви сӑӊхум вошн йитпӑӊ нєӊӑт ха ӑктӑщийӆсӑт.

Тәнӆуп тыӆӑщ 1-митн Сў­мӑтвош район Тэк кәртӑн мєт ма па тәса ёнтӑсты, тыйты муй шўкщӑты шуши ёх Елена Новьюхова пиӆа вәйтантыйӆсӑт, ӆўв «Союз мастеров Югры» тӑхи эвӑӆт Тэк ёх пиӆа рәпитӆ.

Оӆӊӑӆн ӆўв путӑртӑс, хутыса «Союз мастеров Югры» тӑхи ёх 2020-мит оӆн рәпитты питӆӑт. Лыпӑт тыӆӑщн Нуви сӑӊхум район Касум вошн нәй сух эвӑӆт пурмӑсӑт вєрты вәнӆтӑты хӑр питӆ. Сўсн Ёмвошн «Форум мастеров народного искусства» нємпи мирхот вєрӆы. «Союз мастеров Югры» тӑхи 25 оӆа йиӆ, щирн щимӑщ вән мирхотӊӑн тӑм оӆн вєрӆыйт.