Тәня о Ямал мўва Пуңӑвӑт воша яңхмємн ар о мӑр педучилищайн хӑнты па сӑран ясӑңа вәнтӑты имие Нина Михайловна Егерь пиа вәтӑңа йисум. Интӑм ӑңхаум ўв вәупсэ па рәпатӑй оӑңӑн хӑншты.
ХОТТЄ
ЁХӐ ОӐҢӐН
Нина Михайловна 1955-мит он ор вош районӑн Киеват кәртӑн Михаил Иванович па Акулина Лазаревна Сандринңӑн хоттє ёх хуща сєма питӑс. Ащє – хӑнты хә, вой-хў вепӑсуман вәс, ӑңке – сӑран ими. Ияха вәман ын хәум эви нуви Тәрум ипия тәсңӑн. Нина эвие кутўп няврєм. Михаил Иванович няврєма пиа ван кўт вәс – ӑнтәма йис. Щит пӑты пушхиет сӑран имет кўтн єнумсӑт, щатщаще ищи сора ӑнтәма йис. Щи пурайн кӑт кәртңӑн: кат-ра па йиуп Киеватңӑн ванӑн омӑссӑңӑн. Катра Киеватн – хӑнтэт вой-хў веман вәсӑт, йиуп Киеватн – сӑранӑт, ыв хот войт авӑсӑт.
АЙ ПУРА
ОӐҢӐН
Ня-вет о уваттыйн Нина эвие ӑңкийн, аңкаңкийн турн хӑра тәтьяты питсы. Вантэ, эвие шєңк юнтӑң няврєма вәс: йиңка питый – йиңк эвӑт нух таы, тўта кєтмий – тўт эвӑт йира тәы, карӑщ юха нух хоңхӑ – юх эвӑт и вўы. Нина Михайловна ай пура оӑңӑн щиты нәмамӑс: «Мосӑң пєңӑйт эвӑт юха хӑнятыйсум, мосӑң щиты мӑнєма әмӑщ вәс, тәп хўв мӑр щӑта увман омӑссум. Вантэ, сӑмємн нәмӑссум: «Аңкаңкєм мӑн ма па тӑта хӑщум». Щирн шєңк тӑка арисум. Рўщ ясӑңӑн щикўш ӑнт путӑртсум, тәп рўщ арӑт арисум. Вантэ, юн патефон нємпи ариты щўңк тӑйсўв. Аңкаңкєм иньщӑс: «Нӑң хуща сӑхӑт щимӑщ арӑт вәйтан?». Ма па юхы лупум: «Патефон хўват!». Вантэ, пӑам хәӑнтӑт щи арӑт, ма па ариаум. Щи пура вўш эвӑт яма ариты питсум».
Нина ӑңкӑңке сӑран ясӑңӑн ищи хурамӑңа арийс. Вәнта мӑн – арий, юх сєвӑр – ищи арий, тәп мир кўтн иса мӑшьяя вәс. Вантэ, Витязевӑт рәтӑт раскулаченной ёха вәсӑт, щи пура вўш эвӑт шєңк ар ӑн путӑртсӑт.
Щи тумпийн ай эвие вән имет пєа вантман ищи рәпата вєрӑс. Ӑңке эвӑт хў вепӑсӑты, суытты, кавӑртты вәнӑс. Мис пәсты апӑт тӑ вўш эвӑт питӑс, ов кирты, тўрна яңхты, ов шӑншӑн яңхты иса ай пўра вўш эвӑт хош, нюр ай пўхие иты єнмӑтсы. Вантэ, ӑңке атэт вәс, щит пӑты ўвеа ипўша нётты мосӑс. Щирн тӑм йисн ўве кєншӑк вәты. Кәрта юхӑт, мотор хопа омӑс па хў вепӑсӑты мӑн.
ӐШКОЛА
ОА
Хәт тӑа ювман апрӑң эвие Мужи ӑшколая тәсы. Оӑң вәнтӑты нє Галина Павловна Витязева – рўщ имия вәс (ике сӑран). Ин вәнты Нина Михайловна вәнтӑты име нумсӑң сємңӑ, каркӑм ёша нәмӑэ. Вантэ, и пєлкӑ хӑнты, и пєлкӑ сӑран эвие хәскєм рўщ ясӑң тәп вәйтӑс, иса сӑран ясӑңӑн путӑртӑс. Галина Павловна ай эвия ипўша нётӑс па еы вәнтыйты щирн мӑсэ. Ӑшколайн вәнтыйма мӑр Нина арсыр емӑңхӑтӑтн, вәйтантупсэтн иса мир ещӑт арийс, путрӑт путӑртӑс, якӑт вӑнтӑс. Шєңк апрӑң няврєма вәс.
Вәншӑк классӑн Нина Михайловна ищи яма вәнтыӑс. Физика урокн ўвеа щикўш мӑрєм вәс, тәп тӑмхӑт вәнты яма вә, хутыса утюг, газовой плита, тўт карты ке па па сыр-сыр ут нух эщӑтты. Веңӑн иньщӑсы: «Хән пурайн нӑң щиты вєрты вәнсӑн?». Нина Михайловна юхы луп: «Физика урокн еы ушӑңа вәты щира ищи вәнтӑсыюв».
АЙАТ
ПУРА ОА
10 класс етшуптум юпийн айат нє Пуңавта юхтӑс. Оӑңӑн ўв полиция тӑхия па вой леккара мӑнты вутьщиӑс. Щӑта вәнтӑты хуятӑт лупсӑт, хуты рўщ ясӑң па путрӑт яма хӑншты хӑннєхәя филологической тӑхийн вәнтыйты мос. Щиты Нина Ленинград воша мӑнӑс. А.И. Герцен нємпи институтн ўвеа лупсӑт, хуты ывеа юрнӑт мосӑт. Вантэ, щи пурайн Югра мўв эвӑт ям арӑт хуят вўсы, щит пӑты Ямал мўв эвӑт тәп юрнӑт моссӑт. Нина нєпекӑ Тюмень воша китсыйт. Айат нє нәмӑсты питӑс: «Хуьща сӑхӑт вух вўты Тюмень воша мӑнты щира?». Щи мӑрн па Петр хон вошн Нина упе кимит курса вәнтыйты мӑнӑс. Вәнтӑты ёха, апа, айат нє шая йис, ыв лупсӑт: «Упен иты яма вәнтыйты питӑн ки, мўң нӑңен вўэв». Щиты кӑт эвеңӑн оӑңӑн и отн усӑңӑн, и талон нєпекн єсңӑн. Щи пурайн Светлана Молданова, Людмила Гашилова, Зоя Новьюхова па па ям хуятӑт кўтн айат нє вәнтӑты питӑс. Хӑнты ясӑң урокӑт М.П. Баландина па Е.А. Шмидт тәсңӑн. Щитӑ етшуптумӑ юпийн Нина Михайловна Пуңавӑт вош педучилищая рәпитты китсы.
ПУҢАВӐТ
ПЕДУЧИЛИЩЕ ОӐҢӐН
1930-мит он Ямал мўвн Пуңавӑт вошн педтехникума мєт оӑң няврємӑт вәнтыйты вўсыйт. Айат ёх тӑ вәнты вәнтыйсӑт, щӑта юхи мӑнсӑт па юхы тыв ӑнт кєрӑсӑт. Щит пӑты нєпекӑн хӑншман, хуты вәнтыйты тӑхи 1932-митн пўншсы. Сырыя вәнтӑты тӑхи педагогической техникума аьщасы, ӛхӑтшӑк педучилищая, щӑта колледжа. 2009-мит он ГОУ СПУ ЯНАО Ямальской многопрофильной колледжа вєрсы. Тӑта очной щирн хәтсот мутӑс, заочной – хәумсоткєм айат хуятӑт гуманитарной, социальной, няврєм вәнтӑты, мир лекщитты, культура па искусство, экономической па банковской, туризм, тўтӑң хопн яңхты, машинӑйт нух вантты па компьютер вєрӑта вәнтӑыйт. Арсыр няврємӑт кўтн мєт ар рўщ няврємӑт, щӑта хӑтӑнят, нум мўв эвӑт юхтум айат ёх, щӑта урӑт, сӑранӑт, щи кўтн тәп сот мутӑс хӑнты няврємӑт.
ОӐҢ
РӘПАТА ОА
Щи пурайн вәнтӑты тӑхи кәща хә В.Д. Артеев вәс. Айат нє пєа вантман ўв лупӑс: «Айат ёх хӑнты ясӑңа вәнтӑты питӑн». Нина Михайловна пӑкнӑс, нумса юхтӑс: «Хӑнты ясӑңӑн вуӑң ӑн путӑртум, муй щирн няврємӑт вәнтӑты питум?». Па муй вєрты, щиты айтыева рәпитты щи питӑс. Оӑңӑн вєра авӑрт вәс няврємӑт хӑнты ясӑңа вәнтӑты. Тәп каркам нє шєңк тарӑнӑс, апрӑңа мосты киникайт ўңӑтты, програмайт йипа вәнтӑты питӑс. Щи йисн ўвеа вєра нётсӑт хӑнты мир поэт ики, айкеӑт эщӑтты хә П. Салтыков, Е. Немысова – муты арат киникӑйт, ўңӑтты нєпекӑт тәтяс; М. Вагатова – «Ленин пӑнт хўват» нємпи газета ипўша китыӑс. Щит пӑты Нина Михайловна няврємӑт ӑнтә тәп хӑнты ясңӑта вәнтасэ, арсыр путрӑт, моньщӑт, культураев оӑңӑн путӑртӑс, әмӑщ па нєпекӑң хуятӑт, поэтӑт, писателят оӑңӑн айке тәс. Щи кўтн щи хӑтӑтн па тӑм йисн няврємиет пиа арсыр вәйтантупсэтн, вантупсэтн, кӑсупсэтн ияха рәпитӑт, мойң хуятӑт пӑты сыр-сыр емӑңхӑтӑт вєриӑӑт. Интӑм щимўрта Нина Михайловна рәпата пєа щӑкӑс – па рәпата ӑн па мос.
РӘТА
ОӐҢӐН
Пуңавӑт вош педучилищайн рәпитты пурайн апрӑң нєңие икия мӑнӑс. Татьяна эвӑн сєма питма пурайн ике пиа кӑтна мӑнсаңӑн. Щи оӑңӑн Нина Михайловна тыштуман лупӑс: «Мосӑң ма шєңк атум имия вәсум, мосӑң ўв шєңк ушӑң икия вәс, щиты щи кӑтна мӑнсамӑн. Щи пурайн апщєм ӑнтәма йис, ўв эвӑтэа кӑт няврємңӑн хӑщсӑңӑн. Ма эвеңӑӑ єнмӑты вўсум. Щиты щи вәсум, интӑм ма Татьяна эвєма 33 о, Людаема 30, Юляема 22 тӑ. ыв няврємӑт тӑйӑт, щирн ма хиэт вўша йисум».
ПӘМАЩИПА
ЯСҢӐТ
Нина Михайловна ясңӑт щирн, Пуңӑвӑт вошн «Вурңа имев емӑңхӑт» 1984-мит о вўш эвӑт вєрты питсы. Щи пурайн Ёмвошн курсӑт эщӑтсыйт, Нина Михайловна ищи округева вәнтыйты юхтӑс. Е.А. Немысова, М.К. Вагатова, З.Н. Лозямова ӑктӑщум мойң хуятӑта увӑс мир емӑңхӑтӑт, йис культура вєрӑт оӑңӑн путӑртсӑт, щи кўтн акӑнят па па пурмӑсӑт ёнтсӑт. Ин вәнты вәна пєлка ювум ими акӑнят ёнтый – сот мутас акӑнь юн тӑй. Щирн тӑм нєңӑта Нина Михайловна пәмӑщипа ясңӑт луп, ыв яма вәнтӑсӑт, хутыса тўңщирӑңа няврємиет пиа рәпитты мос.
ИНТӐМ
ВӘУПСЫ ОӐҢӐН
Муты арӑт о юхы Пуңавӑт вош вәнтӑты тӑхийн хӑнты ясӑң тәты вуытсы. Щит пӑты Нина Михайловна методической тӑхийн «Практика разговорной речи», «Культурология», «Этнология», «Культура народов Ямала», «Культура народов Севера», «Культура народов России» нємпи урокӑт тә.
Арсыр оӑтн вәнтум няврємӑт Нина Михайловна хуща ин вәнты юхтыйӑт, ән пәмӑщипа ясңӑт вәнтӑты имия лупты, вантэ, Нина Михайловн ӑнтә тәп вәнтӑты нєңа ыв пӑтэа вәс, мєт оӑң вещкат әхӑс хуята.
РЎТЬЩӐТЫ
ХӐТӐТ
Рўтьщӑты хӑтӑтн тӑ пурайн Нина Михайловна ухн хатӑтьяты вєр сӑмӑңа тӑй. Катра пурайн пойтэка ыс омсыӑс, эвеңӑӑ пиа няшты яңхӑс. Щирн вәнтӑн ўвеа ям па ащкам. Юн ёнтӑсман, ӑканят ёнтман вә, арсыр єтутӑт ўвеа әмӑщ кавӑртты. Щи тумпийн «Обдорянка» нємпи арӑң-якӑң тӑхийн сӑран ясӑңӑн хӑншум арӑт мира вантӑ. Вәупсы оӑңӑн Нина Михайловна щиты ястӑс: «Вән хуята ма ӑн йисум, диссертация нєпек ищи ӑнт етшуптӑсум. Вантэ, ипўша вәйтантупсэта, арсыр мирхотӑта вохаюм, ма сора щив хәхаум. Тәх пурайн ма муты ут вєрум, емӑңхӑтӑт еша эщӑтум. Щиты щи вәум. Мӑнєма ям!»
ВЎЩА ЯСҢӐТ
Югра мўвн вәты увӑс хуятӑт оӑңӑн Нина Михайловна ар ям ясңӑт лупӑс:
– «Хӑнты ясӑң» газета хўват ма вўща ясңӑт Ёмвошӑң имета З.Н. Лозямовая, Е.А. Немысовая, М.К. Вагатовая, Т.А. Молдановая, Т.А. Молданова па па ям ёха китум. ыв, вантэ, ыпи эвӑт интеллигент хуята вәӑт. Щӑта «Хӑнты ясӑң» газетайн рәпитты хӑннєхуята, щит Таисья Себурова, щикєм ям хуятые; Людмила Спирякова, ма ўве шєңк ӑн вәйтсєм, нєпек хўват яма вәты питсєм; Владимир Енов, карты ке хўват хуна па путӑртумн, ўв мӑнєма хӑншум нєпека китыйаэ; Раиса Решетникова, шєңк ям имие. Ма иса пурайн нәмасум, пааттє щикўш ай, тәп щикєм ар рәпата вєрты хош. Римма Слепенковая па вўща ясңӑт китум, шєңк ушӑң имие. Ма тәх пурайн хурӑт пєа вантум па нәмӑсум, щикєм ям, хуты тәрум мӑнєма щи мурт хуятӑт пиа вәйтантыйты па вәтӑңа йиты щир мӑс».