№ 7 (3547) - 2020

Тәнӆуп тыӆӑщ 16-19-мит хӑтӆӑтн Нефтеюганск вошн нӆмит кадетской ӑшколайн «Рәт ясӑӊа па Увӑс мир литературая вәнӆтӑты ёх – 2020» нємпи кӑсупсы вәс.

Округ кәща нє Наталья Комарова ай кєр тыӆӑщ 31-митн мирхот вєрӑнтӑс. Щӑта поступсэт нух вўсыйт, хута хӑншман ӆыв саттэӆа вєр тӑй­ты хуятӑта нётупсэт оӆӑӊӑн. Вантэ, интӑм ко­ронавирус мәш пурайн ӆыв рәпатайӆ атма йиты питӑс. Вән кєр тыӆӑщ 1-митн айкеӆат ӑкӑтты ёх пӑта интернет щирн пресс-конференция вєрсы, хута щи вєр оӆӑӊӑн путӑр мӑнӑс.

Тәнӆуп тыӆӑщн Шуши мир Ассамблея ёх кәща Еремей Айпин мирхот ӑктыӆӑс, ӆәӆн уша вєрты, мӑта хӑнты ёх мўвтєӆ финно-угорской мирӑт VIII-мит конгресса мӑнӆӑт.

Тӑм йисн шєӊк ар сыр-сыр айкеӆ «ВИЧ» вевтам мәш вєр оӆӑӊӑн мўӊ округев па Россия мўв ӆуватн тохтурӑт нємасыя ай кәртӑтн муй вән вошӑтн вәӆты хӑннєхуятӑт пӑта ӆэщӑтӆӑт. Муй «ВИЧ» мәш оӆӑӊӑн кашӑӊ хӑннєхәя тӑм оӆ пураитн вәты мосӆ?
«ВИЧ» – рўщ щирн, щит иммунодефицит мәш вєр, хән ӆўв хӑннєхә ӆыпия питӆ па щимӑщ хуят кашӑӊ хӑтӆ мӑр иса айӆтыева ӛрӆы муй па щомӆы йиты пиньщӑӆ. Щи вевтам мәш пура-пурайн иса тәса ӑн ки  мӑӆты, щи хурасуп мәшн юхтум нє муй хә айн-айн ищипа сурма питӆ. 

Ай кєр тыӆӑщ 5-9-мит хӑтӆӑтн Ёмвошн 18-мит пўш «Най Аӊки» нємпи йиӆуп кинайт аӆьты вән мӑӊхӑтӆ вәс. Тыв Россияев тумпи па хон пєлӑк 15 мўв эвӑӆт режиссёрӑт, артистӑт йиӆуп кинайт тўвман юхтыйӆсӑт. Иха ӆўӊӑтты ки, щи хӑтӆӑт мӑр Югра мўв мир 170 пўш веӆщи вєрум кинайт вантсӑт.

Ай кєр тыӆӑщ 19-мит хӑтӑӆн Ёмвошн РИЦ «Югра» нємуп айкеӆӑт ӑкӑтты тӑхийн телевиденияйн, радивайн па газетаитн рәпитты хәйт-нєӊӑт округев кәща ӆӑӊкӑр хә Александр Тиртока, мәш мӑӆты тӑхи кәща ӆӑӊкӑр хә Владислав Нигматулин па Роспотребнадзор кәща ӆӑӊкӑр нє Инна Кудрявцева пиӆа вәйтантыйӆсӑт. Вән кәщайт тӑм кўтн арсыр айкеӆӑт йиӆуп коронавирус мәш оӆӑӊӑн вєрсӑт.

2019-мит он лыпӑт хойты тыӆӑщ оӆӑңмит хӑт вўш эвӑт Югра мўвн тәрум пӑта нётупсэт ӑкӑтты питсыйт. Щи о ван хӑтӆуп тыӆӑщн Ёмвошӑң округ хуща вәӆты шуши мир хоттєӆ ёха нётупсэт мӑты пиньщӑсыйт.

Щиты «Сӑмӑң хӑн­­­­­­­нєхә» вєр унтасн йиӆуп оӆ мӑңхӑт пӑта Нягань, Мегион, Нефтеюганск, Урай, Нижневартовск во­шӑтн, Лямино кәр­тӑн па Сўмӑтвошн шу­ши няврє­мӑт пӑта әмӑщ юнтӑң хӑрӑт  эщӑтсыйт.

Ай кєр тыӆӑщ 16-22-мит хӑтӆӑтн командиров­ка вєр щирн Сўмӑтвоша па Тэк кәрта ӊхсум. Тэк кәрт кӑрӑщ Ас хонаӊӑн вәӆ. Щӑта муӆтыкєм хӑн­тэт вәӆӆӑт. Ма кәртӑӊ мир пиӆа вәйтантыйӆсум па Тэк ӑшколайн вәсум. Ӑшколайн интӑм 80-кєм шуши няврєм вәнӆтыйӆ. Щӑта интернат вәӆ, щив Пәкӑр, Устрём па Шайтанка кәртӑт эвӑӆт пушхӑт тәтьӆяӆыйт. Интернатн 19-кєм пушӑх вәӆ. 

Ай кєр тыӆӑщ 26-митн Ёмвошн округ дума 38-мит мирхот вәс. Депутатӑт арсыр мосты вєрӑт нух вантсӑт. Щит округ бюджет вухӑт оӆӑӊӑн, пирӑщ хуятӑта па няврємӑӊ хоттєӆ хуятӑта нётты оӆӑӊӑн путӑр вәс.

Ай кєр тыӆӑщ 24-митн Югра мўв общественной палата ёх па оса тӑхет хуятӑт иха ӑктӑщийӆсӑт, кўтэӆн кашащты нєпекӑн ёшпос пунсӑт. Щи ун­тасн интӑм нєпека хӑншум хуятӑт Конституция поступ­сы йиӆпатты вєр вантман тӑйты питӆӑт.

Ай кєр тыӑщ 25-мит хӑтӑӆн Ёмвошн айке хӑншты па ӑкӑтты ёх иха ӑкӑтсыйт, ӆәӆн «Конституция йиӆпатты вєр» оӆӑӊӑн айкеӆ тәты.

Ай кєр тыӆӑщ 24-мит хӑтӑӆн Ёмвош округ дума хотн шуши мир ассамблея депутатӑт мирхота ӑктӑщийӆсӑт. Тӑм вәйтантупсыйн  ясӑӊ тәты икия Югра мўв хӑнтэт, вухаӆят па юрнӑт ассамблея кәща Еремей Айпин вәс. 

Ма вән аӊкаӊкєм нємӆ Тамара Семёновна Макарова. Ӆўв Пәкӑр кәртӑн 1941-мит оӆн лыпӑт тыӆӑщ 7-мит хӑтӆӑн сєма питӑс.

Тӑм путӑрӊӑн аӊкаӊкӑн па аӊщащӑн оӆӑӊӑн кӑт яйӊӑн хӑншсӑӊӑн, Сергей па Никита Рубаховӊӑн. Ӆын ар няврємӑӊ хоттєӆ ёх хуща єнумӆӑӊӑн. Пушхӑт ванкўтӆы аӊкаӊкеӆ па аӊщащеӆ хота юхтыйӆӆӑт, ӆынана нётӆӑт.

Ма аӊкаӊкєм

Семён Кузьмич Хандыбин 1914-мит оӆн ван хӑтӆуп тыӆӑщ 24-мит хӑтӆӑн Сўмӑтвош райо­нӑн Пәкӑр кәртӑн сєма питӑс. Ӆаӆь еӆпийн ӆўв Анастасия Александровна Рябчикова имия тәсӆэ. Ӆын кӑт няврєм тӑйсӑӊӑн: Константин пухӑн ая вәӆман ӑнтәма йис па Тамара эвие (щит ма вән аӊкаӊкєм). 

Ма вән аӊщащєм нємӆ Павел Николаевич Паршуков. Вуӆаӊ Оте­чественной ӆаӆь пурайн ӆўв Балтийской щорӑс пўӊӑӆн ӆухӑӊ батальон хуща фашистӑт пиӆа ӆаӆясӑс. 

Хән Германия пиӆа ӆаӆь етшуптӑсы, ӆўв Маньчжурия мў­ва японцӑт пиӆа ӆаӆяс­ты китсы. Ӑӊкєм пу­тӑртыӆӑс, хуты вән аӊ­щащєм арсыр мевӑӆ посӑт тӑйс.
 

Нўмиен Асы тыев эвӑӆт,
Увсыен Асы овев эвӑӆт,
Тӑм йиӊка сащум нємӑӊ вошева,
Мўва сащум нємӑӊ вошева
Мўӊ щи юхтыӆўмев-ие,
Мўӊ щи ӑктӑщийӆмев-ие,
Кўлыен сувпи, сувӑӊ ариев
Мўӊ-ки хўвтыӆӑтэв-ие
Мўӊ-ки сәхтыӆӑтэв-ие
Ӆуӊума хот тєӆ ар мирыев
Омсума лоты м вўӆэӆа
Ӆыв щи шәйӆыӆӑтэӆ-ие
Ёшиен апар тәс м якев,
Кўрыен апар тәс м якев,
Мўӊ-ки ӆоӆиӆӑтэв-ие
Омсума хот тєӆ ар мирыев
Оӆьмума лўки м вўӆаӆа
Ӆыв щи оӆьмиӆӑтэӆ-ие

1990-мит оӆӑтн юрн мир поэт, писатель, вўєң хә Юрий Вэлла (Айваседа) вўт кәртӑӆн пушхӑт пӑ­та ӑшкола пўншты нумса юхтӑс.

«Вўӆы ӆавӑӆты вєр – щит еӆӆы вәӆты щир па вән нётупсы. Вўт кәртӑн вәӆты хӑннєхә йиӊк тәты, тўтъх сэвӑрты па сопаса ӆэщӑтты, вўӆэт ӆавӑӆты, вой па хўӆ веӆпӑсӆӑты айтєӆн вәнӆтыйӆ. Щит пӑта вәнтӑн ӆўв ӑн вәшӆ. 

Щиты путреӆ оӆӊитсӑӆэ тӑм ванӑн «Рәт ясӑӊа па Увӑс мир литературая вәнӆтӑты ёх – 2020» кӑсупсыйн нух питум нє Раиса Мартыновна Гаврильчик. 

Щиты лупӑс Нина Алексеевна Кучергина, ӆўв Нуви сӑӊхум район Ваньщавӑт кәртӑӊ ӑшколайн мӑнум оӆ сўс вўш эвӑӆт няврємӑт вәнӆтуман рәпитӆ. Ӆўв Марий Эл мўв эвӑӆт щив юхтӑс. 35 муӆтас оӆ мӑр няврємӑт вәнӆтӑты нєӊа вәӆ.

Ма ӑньхєм нємӆ Пелагея Алексеевна Гришки­на, эви опращ нємӆ Лельхова вәс. Ӆўв Паштӑр кәртӑӊ нє. Ащеӆ Алексей Павлович, ӑӊкеӆ Мария Николаевна Лельховӊӑн. Ӆын ӆапӑт няврєм тӑйсӑӊӑн. Ащеӆ колхоз кәщая вәс.

Тӑм ванӑн мўӊ редакцияева Поӆнавӑт кәртӑӊ ими Галина Ивановна Яркина юхтыӆӑс. Ӆўв ащеӆ ӆаӆясум вєр оӆӑӊӑн путӑртӑс: