Тӑм ванӑн Сәрхӑн вошн айат ёх вәнтыйты университетн «Коренные народы. Нефть. Закон» вән мирхот мӑнӑс. Мєт оӑңӑн вўща ясӑң вўсӑт: мўв-авӑт вєрӑт тәты департамент кәща ӑңкӑр хә А. Комиссаров, Сәрхӑн район кәща ики Д. Макущенко, увӑс мир вєрӑт тәты юрн хә Г. Ледков, Югра дума ух ӑңкӑр хә Е. Айпин па па хуятӑт. Оӑң хӑт мӑр юхтум хӑннєхуятӑт арсыр вєрӑт оӑңӑн путрӑт хәӑнтсӑт.
Шуши тӑхетн вәты хотӑң ёх шєңк ӑңхасӑт уша вєрты, муй щирн питы мўв вуй ёхӑтты компанияйт вой-хў ёша павӑтты, вўы тащ авӑты хотӑң ёха нётӑт. Муя и тӑхийн мўв вуй вўты кәщайт яма рәпитӑт па итәх тӑхетн хотӑң мира нётупсы ӛрн кӑншты мос. Щи пӑты ывеа похла ар нєпек ӑкӑтты па ар ӛр пунты мос. Вантэ, округ па мўв тащ хоумтты кәщайта вәнт шушетн вәты хотӑң ёх вәупсы щир исыра эщӑтты рӑх. Мўв уваттыйн рәпитты компанияйт нётты ута ищи и щира хӑншты мос, мосӑң, щи пурайн шуши мир рәт мўван кєтумты ӑн питыйт. Катра йис нәпӑт иты ывеа щухлаңӑң вәупсы ӑн рӑх па ӑн мәстӑ. Вәщ юхӑттыйн ыв хў сопӑсасӑт па вуй, шомӑх пасӑт, воньщўмӑт етшаты пурайн щит ӑкӑтсӑт. Щи унтасн хотӑң ёх хўв ищьки тӑ нўшайы вәсӑт. Ар о ООО «ЛУКОЙЛ-Западная Сибирь» нємпи тӑхийн шуши мир пиа рәпитты ики К. Беляев ай павтӑс:
– Мўң хўвн вәнт шушетн вәты ёх пиа әхсӑңа йисўв. апӑт сот мутӑс ими, ики па няврєм щи мўвн вә. Хӑнтэта па юрнӑта хотӑт, пәьницайт, вәнтыйты тӑхет омӑсўв, катрая ювум хотӑт эщӑтўв, вәнт шушийн вәты мир вошӑтн па кәртӑтн хотн ортӑўв, пориты тӑхет йипӑтўв, пӑсты моторн па хопн па мийяўв. Няврємӑт пӑты Русскинская ай кәрт киман «Кар-Тохи» нємпи тӑхи вєрты нётсўв. Щӑта ӑшколайн вәнтыйты пухиет па эвиет вой-хў вепӑсӑты, вўы авӑты, арсыр пурмӑсӑт ёнтты па пӑсты әхӑн яңхты вәнтыйӑт. Вантэ, тӑмӑщ вєрӑт єнумты няврємӑта шєңк мосӑт. Хәс окєм Сәрхан районӑн Русскинская кәртӑн вўы тӑйты ёх, рыпакӑт, вой ёша павӑтты мир ӑктӑщийӑт, нўшая мӑнты вєрӑт оӑңӑн путӑртӑт па щи хӑтӑтн вўы әхӑн кӑсӑт, ариты-якты хӑрн вәйтантыйӑт.
Округ уваттыйн ар компания хӑншман вә, тәп унтас па ям нётупсы муртӑң тӑхи вєр.
Ю. Айваседа мирхотн кәщайта тӑмиты ястӑс:
– Мўв тащ вўты тӑхет туңщирӑңа па яма ӑн ўңӑтӑт, муй арат мўв-йиңк хәлӑтсӑт, шукатсӑт, щи эвӑт вой-хў шима йиты питӑс, вўы ант нартамы порӑнӑт, щи єтутые сора ӑнт єнмӑ, комбикормӑн апӑтты вўы нюхе єпӑ ӑн тӑй. Йис пура вўш эвӑт шуши мир мўв-йиңке унтасн вәты вәнсӑт па па щирн ывеа авӑрт вәты. Тӑм вєрӑт тәп увӑс мира ушӑңӑт.
Ӛхӑт хӑт хәум тӑхийн мир рәпитсӑт. Тӑта уша йис, муй щирн округ кәща ёх увӑс мира нётӑт. Итәх нєпекн хӑншум утӑт йипа нух ванттыя мос. Щитӑт унтас тәӑт, хән шуши мир нўша тӑйты ӑн питӑт. Тӑм мирхотн шуши тӑхет эвӑт юхтум икет па имет путӑртсӑт, хута мўв вуй вўты тӑхета па увӑс ёх вәты мўвӑта рәт ёхӑ ӑн єсӑыйт, щит ывеа шєңк вулкєм вєр. И вєр па вошӑң хуятӑт рўтьщӑты хӑтӑтн вәнтӑта па юхан кима юхтыйӑт. ыв сый вєрӑт, тӑпӑр ара ёвӑӑт, хәлы пайа щиты вущкумӑн юхи мӑнӑт. ыв ӑңхаӑт, ән тӑм вєр тўңщирӑңа эщӑтты па па вән мирхот пурайн щи оӑңӑн па ӑн путӑртты. Вәнтӑт, юханӑт єпӑң воньщўмутӑт па вой-хў тӑйӑт, щитӑт юхтум ёхн шуши мир эвӑт ай вух саты әтыйт па еы тынӑңа тыныыйт. Вантэ, пєңа па нямӑт кўтн ӑктум тулхӑт па воньщўмутӑт кәртӑта па вошӑта икурумн юхтуптӑты мос, щи вєрӑт ар тӑхетн эщӑтман па вантман тӑйты мос.
Рәт ясӑң, шуши мир вәупсы па па мир Югра мўва мойӑты па хурамӑң хурасӑт вантты тӑхийн юхтум ёх артаӑсӑт, муй щирн ясӑң авӑты па айат па єнумты няврємӑт рәт ясӑңӑн путӑртты вәнтӑты. «Мансийская деревня «Старая Мулымья»» нємпи община кәща хә Виктор Вискунов нумӑс вєрӑс, Мулымья ай кәртые йипа хотӑтн омӑсты. ўв хурӑт вантӑс па щи эвӑт кӑӑс, муйсӑр хотӑт интӑм щӑта омӑссыйт. Ешавә мойң ёх вєрӑтӑт вухаль мўва рўтьщӑты юхӑтты, әмӑщ йис утӑт щӑта шиваӑты па сӑм ыпия пунты.
Мирхотн мир кўтн хәум хуят пирисы, хуйтӑт мєт ям вєр оӑңӑн ай павӑтсӑт, щит Татьяна Меркушина, Виктор Вискунов па Дмит-рий Фетисов. ыв округ кәща ёхн мойупсыйн кӑтуптасыйт. Щи хӑтӑтн кӑт община тӑхеңӑн, щит «Орт-ики» па «Верхне-Ваховская», вантупсы эщӑтсаңӑн. Тыв юхтум мир хурамӑң пурмӑсӑт әтсӑт. Мирхотн рәпитум хуятӑт ўңӑтсӑт па вантсӑт, муй щирн мўв тӑщ хоумтты мир вәнт шушетн вәӑт па рәпитӑт. Вўтвош нє Н. Вылла мўңева аяс па путӑртӑс, муй щирн Сургутнефтегаз увӑс ёх пиа кашащты нєпекӑт эщӑтты мос, рәт мўван муя рӑх кєтумты, муя ӑнтә. Югра – шуши мир мўв, щит ыв сєма питум тӑхе, рәт єра тӑта мӑнӑт.
Кашӑң нух вантум вєр нєпека хӑншсы па щи утӑт хўват шуши мир питы вуй вўты компанияйт пиа еы рәпитты питӑт.
