№ 10 (3574) - 2021

Югра мўвн мир пириӆӑт, муйсӑр тӑхет нух ӆэщӑтты. Щит федеральной вєр «Формирование комфортной городской среды» па нацпроект «Жильё и городская среда» унтасн вєрӆа. Ас нопӑтты тыӆӑщ 19-мит хӑтӑӆн РИЦ «Югра» нємуп тӑхийн айкеӆ хӑншты ёх пиӆа Ёмвошӑӊ кәща ёх вәйтантыйӆсӑт. 

Ёмвош округ вәӆты хо­тӑт хошмӑӆман па вант­ман тӑйты тӑхи кәща ӆӑӊкӑр хә Сергей Эрнст лупӑс:

Ас нопӑтты тыӆӑщ 18-митн «Югра» нємпи айкеӆӑт ӑкӑтты хотн мўв-авӑт вантман тӑйты тӑхи кәща хә Сергей Пикунов пиӆа вәйтантупсы вәс. Ӆўв ай тәс, хутыса тӑм оӆ «Мўв-авӑт ӆавӑӆты» XVIII-мит акция ӆэщӑтсы.

Ӆўв ясӊӑӆ щирн, щи вән акция Ас но­пӑтты тыӆӑщ 19-мит хӑтӆ вўш эвӑӆт лыпӑт хой­ты тыӆӑщ 11-мит хӑтӆ вән­ты ӆэщӑтӆы. Ас пот­ты тыӆӑщн уша йиӆ, мўв-авӑт ӆавӑӆты щира муй­сӑр вєрӑт ӆэщӑтсыйт па хуйтат арсыр кӑсупсэтн нух питсӑт.

Ас нопӑтты тыӆӑщ 24-мит хӑтӑӆн Ёмвошн РИЦ «Югра» нємуп айкеӆӑт ӑкӑтты тӑхийн мўӊ округев оӆӑӊ кәща ӆӑӊкӑр хә Алексей Охлопков, Югра мўв профсоюзӑт кәща хә Фёдор Сиваш, Негосударственной пенсияйт ӑкӑтты тӑхи кәща Мария Стулова, страховой тӑхи «Югория» кәща хә Роман Белкин па па кәщайт нємасыя айкеӆ ӑкӑтты хӑннєхуятӑт пиӆа вәйтантыйӆсӑт.

Муй щирн па хуты тӑм йисн ма тӑйты рәпата па сӑмӑӊа ӆэщӑтты вєр кашӑӊ хәя муй нєӊа мущатты рӑхӆ? Щимӑщ вєрӑт оӆӑӊӑн тӑта мосванӑн Ёмвош Центр занятости тӑхи ёх округев «Хӑнты ясӑӊ» газетаева айкеӆ китсӑт. 

Йис пураитн вәӆум учёной Сенека щи­мӑщ вєрӑт оӆӑӊӑн тӑмиты лупӑс: 

- Нӑӊ ин ӑн ки вәӆэн, муйсӑр тӑхия мӑнты па хута иӆ вуӆыты ӆӑӊхаӆӑн, щит нємуӆты вот рўвн еӆӆы ӑн тәӆыйн па тўӊщирӑӊа ӑн нётӆыйн.

Тӑм пўш Ёмвошн айкеӆӑт ӑкӑтты па хӑншты ёх пиӆа ар хот йитуп хотӑт капитальной ремонт Югорской фонд хуща кәща кана рәпитты хә Андрей Бойко вәйтантӑс.

Кәща хә тӑм мӑнум оӆ вєрум вєреӆ оӆӑӊӑн путӑртӑс па лупӑс, муй вўрн тӑм оӆ рәпатаеӆ еӆӆы мӑнты питӆ.

Мосӑӊ, Россия мўвевн мєт сыры «Катра машинайт па мотоциклӑт Ломаковской музей» кәща хә Дмитрий Александрович Ломаков катра пурмӑсӑт ӆавӑӆты хот етн па атн рәпитты хӑтӆ вєрӑс. Вантэ, щи тӑхи ӆўв вухӆаԯ унтасн вәс. 1991-мит оӆн Д. Ломаков музейӆа етн па ат пєлкӑн мойӊ ёх вохӑс, 1998-мит оӆн щи вєр оӆӑӊӑн сайт хуща хӑншӑс.

Тӑм ванӑн РИЦ «Югра» хуща Госдума депутат Павел Завальный путӑртӑс. Ӆўв ясӊӑӆ закон вєрӑт оӆӑӊӑн мӑнӑс, муй вўрн йиӆуп законӑт тывӆӑт. 

Дума хуща ӆўв энер­гетика комиссия хуща лӑӊкӑр хә. Щи пӑта ӆўв энергетика вєрӆаӆ оӆӑӊӑн хўв мӑр путӑртӑс.

Вуӆаӊ ӆаӆь пурайн вәӆум няврємӑт. Ӆыв вән хуятӑт пиӆа имурта рәпитсӑт. Ӆыв оӆӊеӆн ащиӆаӆ па яйӆаӆ нәмӑссӑт, хән ӆаӆь хӑра мӑнсӑт. Щи няврємӑт ай ёшӆаӆн ӆавӑрт рәпата вєрсӑт, турн сэвӑрсӑт, хўӆ веӆпӑсӆӑсӑт, колхос хӑрӑтн рәпитсӑт, ӆәӆн сорашӑк Победа вуӆаӊ хӑтӆ ат питӑс. Щи оӆӑӊӑн мўӊева нәмты па еӆӆы вәӆты пушӑхӆўва путӑртты мосӆ. Ӆәӆн ӆыв ӆавӑрт вәӆупсэӆ оӆӑӊӑн веккеши мирн аӆ юрємӑсы.

2021-мит оӆ вән кєр тыӆӑщ 30-мит хӑтӑӆн «Торум Маа» йис пурмӑсӑт ӑкӑтты па шавиман тӑйты хот рәпатнекӑт «Маина Афанасьевна Лапина. Научной вәӆупсы» нємпи ванӆтупсы пўншсӑт. 

Тăм российской м лащн,
Вән наука, вуӆаӊ вән нєпек
Хәлыйн хăншум вән нєпек,
Арыйн нўвпи ар м хăнши,
Нувийн нєпек әхтыя сӑмӑңа пуԯӑв….

Тӑм ванӑн мўӊ редакцияева Сўмӑтвош район Турват кәрт эвӑӆт мойӊ вухаӆь хә Олег Савельевич Самбиндалов юхтыӆӑс. Ма ӆўв пиӆаӆа вәӆупсэӆ оӆӑӊӑн путӑртсум.

Тӑм оӆ вотас тыӑщн Сәрхан район Русскинская кәртӑн А.П. Ядрошников нємпи мўв-авӑт па хӑннєхә музей хота пиӆтӑщум увӑс мир вєрӑт тәты тӑхийн тӑм мўв вєртутӑң хуятӑт ёнтӑсты хӑра ӑктӑщийӆсӑт. Вәнӆтӑты хӑрн аӆьсы па вәнӆтӑсы, муй щирн Юган юхан хӑнтэт йис нюки эвӑт ай тўтщаӊӑт па ай нюки хириет тәса ёнтты мосӆ па муй иты катра Тәрум юхан хӑнтэт хӑншӑң сухӑт вєрӑнтсӑт.

Щи вєрӑӊ хуятӑт кўтн мєт нәптаӆ вәна вум имие пиӆа вәтаӊа йисум. Щит Тамара Эничи Покачева (Вылла). 

Юхи хӑщум оӆӑтн Сәрханӆ мўвн вәӆты хӑнтэт кўтн иньщӑссы, муй арат ёх рәт ясӑӊ тӑйӆӑт? Уша йис, 50 процент арат хӑннєхә ӑӊки ясӑӊ ма вәӆӑт, 31 муӆтас процент арат хуят ясӑӊ уша вєрӆӑт муй па путӑртты кәм тӑйӆӑт.

Русскинская кәртӑн ар пєлӑк шуши мир рәт ясӑӊ тӑйӆӑт. Вантэ, интӑм тӑта вәӆты вәнӆата вум ёх сырыя вәнт шушийн вәсӑт.

Югра мўвн 1970-1980-мит оӆӑтн арсыр йиӆуп вошӑт тывты питсӑт. Вантэ, щи оӆӑтн мўӊ мўвевн нефть па газ тарма кӑншты питса. Щиты Нуви сӑӊхум районӑн 1983-мит оӆн Сосновка вош омӑсса.

Ин тӑмхӑтӆ щи вош м вәна йис. Щӑта ӑшкола, няврєм хӑтӆ мӑр тӑйты тӑхи, мир лекщит­ты пәӆьница па па арсыр мосты хотӑт вәӆӆӑт. Ван­тэ, тӑм вош Касум юхан хӑнтэт мўвн вєрса, щи щирн тӑта арсыр тӑ­хетн шуши ёх рәпитӆӑт. 

Там ванӑн «Хӑтӆ» нємпи Ас-угорской театр хуща рәпитты шуши мир артистӆўв Победа мӑӊхӑтӆ пос­тӑты кєши йиӆуп «Вуӆаӊ» нємпи якӑӊ етн­хот ванӆтӑсӑт. Тӑм йиӆуп щирн ӆэщӑтум «пластической» якты вєр Еремей Айпин хӑншум «В окопах, или явление Екатерины Великой» путӑр хўват ӆэщӑтсы.

«Вуӆаӊ» нємпи етнхот Пєтра хон вош эвӑӆт ре­жиссёр ики Анатолий Гу­щин омсӑӆты вўянтӑс. Йи­ӆуп щирн аӆюм якӑт – Карелия мўв Петрозаводск вошн арсыр мирӑт яка вәнӆтӑты хә Александр Козин унтасн тывсӑт.

Щимӑщ йиӆуп киника тӑм 2021-мит оӆн Югра мўвев писателят муй поэтӑт оӆӑӊӑн литературной критик хәев Михаил Рябий кашӑӊ хӑннєхә пӑта тәса хӑншӑс. Киникайӆ «Первый издательско-полиграфический холдинг» тӑхийн Санкт-Петербург вошн нємасыя Россия хон пєлӑк ӆуватн ӆўӊӑттыя єсӆӑс.

Щи йиӆуп нєпекӑӆ араттєӆн ветсот кӑтхущьяӊ страница араткєма йис па ветсот щимӑщ киника щи из­дательства хот йитн м­сыева вєрсы.

Ёмвош район Кышик вошн 800-кєм хуят вәӆ, ӆыв кўтэӆн ар хӑнты хуят. Щӑта няврємӑт иса хӑнты кәртӑтн вәӆты ёх иты шуши мир кӑсты вєрӑт пєӆы сӑмӑӊӑт. Щи оӆӑӊӑн мӑнєма Иван Владимирович Лозямов путӑртӑс.

Кева мӑнты нумсєм щи питыйӆмаӆ, 
Овкәрт пан нёӆн па м вәӆум вєрсум. 
Мирӆам пиӆа путрємӑсум, мосӑӆтӑсум, 
Няврємӆам пиӆа шӑншӑн ӆэӆтумтсум.
Оӆӊєм уккеӆн нюхтӑӆєм
Пелӑкӆам сувн хўват
Нухӆы ма мӑнӆум.
Ӛшєм вана вєрман ариӆум,
Еӆӆы Хӑрсора юхӑтӆум,
Вўӆыӆам рўтьщӑӆӑт.
Щӑӆта Нымвошкәрт вана юхӑтӆ,
Щӑта кумайӆам пиӆԯам хуща хойӆум,
Шай яньщӆум, ариӆум па мӑнӆум.
Кирум кәрт хӑщӆ,
Ай Ӆовсӑӊхум хӑщӆ.
Сєма питум кәртєма юхӑтӆум
Хот овєм портыман омӑсӆ,

Сәх хўӆэн катра хӑнты­ӆўвн муй пӑта мӑӊа аӆьщӑсы? Сәх икен, вантэ, ӆәӊх щирн – щит Щорӑс ов ики хор. Йис пурайн мӑтты ки ӆўв шӑншӑӆ иса ӆўвӑӊ вәӆмаӆ.

Ин тӑм Асн хәӆты пәнӑт єтум пийн ӆўв кӑмн пўш хӑнтэтн катӑӆты вўт­щийӆса па ищипа ӑн вєритса.

Имуӆтыйн кеӆщи хўӆые вәӆ. Ӆор йиӊк хўватн ӑӆ вәщийӆ, ӆор йиӊк вўтӑтн тывеӆт-тухеӆт ӊхийӆ. Муӆ­­ты пєӆӊа йиӊка омӑсӆ ки, пєӆӊа юхи ӆавємӑӆӆэ. Щӑӆ­та па мўв ӆєр йиӊк иӆпийн шиваӆӑӆ ки, па ищи юхи вортумтԯӑӆӆэ. Щи киньща щиты хуӆты, тӑӊха, ӆўв ӆорӑӆ хущи вәӆ.

Рўвӑӊ ӆўӊ хӑтӑӆн кеӆщи айӆтыева ӆор овӑӆа ӊ­хӑс па щимӑщ вевтам вєр мутшӑс: ӆыв хўӆӑӊ-ӆан­тӑӊ ӆорэӆ хӑнтэтн варн тӑӆаӊтєӆн лӑп щи тәх­рум. Щи вєр мутшумаӆ кўтн ӆўв тәп щиты еӆ увӑтмӑс: