№ 14 (3530) - 2019

Тӑм ванӑн Ёмвошн мўв-авӑт ӆавӑӆман тӑйты департамент хуща кәща ӆӑӊкӑр хәя рәпитты Егор Збродов па Югра Природнадзор тӑхийн кәща кана вәӆты ики Александр Бирюков ай­кеӆ хӑншты ёх пиӆа вәйтантыйӆсӑӊӑн. Ӆын тә­рум тўтӑт оӆӑӊӑн ай павӑтсӑӊӑн.

Югра мўв русской географической тӑхи кәща Михаил Савченко вўш тыӆӑщ 2-мит хӑтӑӆн айкеӆ хӑншты ёха «Вәсӑт» нємуп кина вєрты оӆӑӊӑн путӑртӑс. Ӆыв хәнты йисн тӑм мўвн рәпитум ёх оӆӑӊӑн кина вєрӆӑт.

Ёмвошн хӑнтэт, вухаӆят «Торум Маа» йис кәр­та мўв вуй нух таӆты тӑхетн рәпитты хуятӑт юх­тыйӆсӑт. Мойӊ ёха йис пурмӑсӑт шавиты тӑхийн рәпитты хә Анатолий Брусницин хӑнты па вухаӆь ёх вәӆупсы оӆӑӊӑн путӑртӑс. Сєсэт, павӑрт хотӑт, ӆупасӑт ванӆтӑс.  Мойӊ хуятӑта әмӑщ вәс йис мир оӆӑӊӑн уша вєрты.

Вўнш тыӆӑщ 15-мит хӑтӑӆн мўӊ айкеӆ хӑншты ёх «Хӑнты ясӑӊ», «Луима сэрипос» газетайӊӑнӑн па телерадиокомпания «Югра» хуща рәпитты хуятӑт пиӆа няврємӑт ӆўӊ мӑр рўтьщӑты тӑхия мӑнсўв. Щи тумпи мўӊ пиӆава айкеӆ кӑншты вєра вәнӆтыйӆты эвєӊӑн Олеся Т. па Станислава К. яӊхсӑӊӑн.

Хӑнты хә Николай Алексеевич Ерныхов Ну­ви сӑӊхум район Касум вошн совхосн вўӆэт лекщитман рәпитӆ. Ма ӆўв пиӆӑӆа путӑртсум вўӆєӊ ёх мӑӊхӑтӆа ӊхмєм пурайн.

Нуви сӑӊхум районӑн Вўтвошн нәптэӆ вәна вум имиет вәӆӆӑт. Ӆыв хуӆыева вўӆы ӆавӑӆ­ман вәсӑт, сыр-сыр ӆавӑрт рәпата мурта вәӆмеӆ нәпӑт вєрсӑт. Ай тєӆн рәпатая кўншємӑсӑт. 

Тӑм ванӑн Ямал мўвн Муши вошн «Лорвош мўвєм» нємуп вәй­тантупсы вәс. Щи щосн Ӆорвош район кәща хә Андрей Головин пиӆа вәйтантыйӆсумн па м­кєм хўв путрємӑсмӑн.

Тохтурӑт оӆӑӊӑн «Доктора земли обетован­ной» нємуп йиӆуп киника Леонид Филиппович Струсь хӑншӑс. Ӆўв мир мӑтӑты тӑхетн иса 37 о мӑр рәпитӑс. Щи кўтн хәс о мӑр ёх лекщитты вєрӑт әхтыйн департамент хуща кӑпӑртӑс. Вә­тӑӆ нәпӑт хӑннєхәйт мӑтӑӆ. Щи тумпи Леонид Филиппович Югра мўвн ёх лекщитты тохтурӑт оӆӑӊӑн йис вєрӑт хӑншӑӆ.

Ванкўтӆы ёх эвӑӆт хәӆӆясум, хуты Ёмвошн нємасыя пәӆьницайн мәшӑӊ ёх еӆӆы вәӆты па рәпитты щира лекщитӑӆ хӑнты ими Раиса Алексеевна Соколова. Мӑнєма шєӊк әмӑщ вәс ӆўв пиӆаӆа вәйтантыйӆты па путӑртты, щирн щи хота ӊхсум.
 

«Нумсӑӊ ёх» няврєм кәртӑн лыпӑт тыӆӑщ 20-26-мит хӑтӆӑтн «Амня юхан моньщӑт» оӆӑӊ­мит смена вәс. Ӆапӑт хӑтӆ мӑр няврємӑт ар­сыр әмӑщ па ущхўӆь вє­рӑт вєрсӑт. Щит: мастер-классӑт, проектӑт, квес­тӑт па юнтӑт. Няврє­мӑт хӑнты моньщ оӆӑӊӑн вєр ӆэщӑтсӑт, ӆәӆн хӑнты моньщ оӆӑӊӑн па мир хуятӑт уша ат вєрсӑт. Хӑтӆ мӑр тӑмӑщ вєр вәс: аӆӑӊая няврємӑт про­ектӑт пиӆа рәпитсӑт, нәмӑссӑт, муй иты хӑнты моньщӑн вәӆты Моньщ нє, Пур нє, Кар ими, Ими хиӆы тӑм вә­ӆупсыйн аршӑк мирн ат вәӆыйт. Няврємӑта әмӑщ вәс. Ӆыв лупсӑт, тӑм утӑт интернет хўват ванӆтӑты.

Хәтъяӊ тӑӆ мӑр округ творчества хотн рәпит­ты хуятӑт Югра мўвн вәӆты мирӑт эвӑӆт арсыр йис пурмӑсӑт, ариты-якты вєрӑт ӑкӑтӆӑт па еӆӆы тәӆӑт. Щит пӑта сыр-сыр вәйтантупсэт, ванӆтупсэт, вәнӆтӑты вєрӑт, арӑӊ-якӑӊ хотӑт вєрӑнтӆӑт. Мєт мосты па лутӑӊ вєр щит хӑнты кәртӑта па вәнт шушета пурмӑсӑт па арӑт-пут­рӑт ӑкӑтман ӊхты.

Вәщ тыӆӑщ 8-митн Россия мўв ӆуваттыйн мир хоттєӆ ёх сӑмӑӊа па тўӊщирӑӊа вәӆты щи­рӑт мӑӊхӑтӆ пориӆӑсӑт. Ёмвошн ищи щи хӑтӆ «Торум Маа» хот хущи ванӆтупсы вєрӑнтсы. Щӑ­та ӆыв шуши мирӑт мой вєр оӆӑӊӑн путӑртсӑт па щи пӑта арсыр мосты пурмӑсӑт ванӆтӑсӑт.

Хәӆмит оӆ Ным Няръёх кәртӑн мир ӑктӑщ­ӆӑт, ӆәӆн хўӆ веӆпӑсӆӑты ёх мӑӊхӑтӆ постӑ­ты, арсыр кӑсупсэтн юнтты па єпӆӑӊ хўӆ хошум йиӊк кавӑртты.

мӑӊхӑтӆа арсыр кәртӑт па вошӑт, щит Октябрьской, Пе­ре­грёбной, Югорск, Игрим, Радужной, Ём­вош па Петра хон вош эвӑӆт мойӊ мир юхӑт­сӑт. Ӆыв хәт коман­дая ортӑссӑт. Щи хӑтӆ еша ртӑс, тәп юхтум хуя­тӑт щит эвӑӆт ӑн пакӑн­сӑт, кӑсупсэта ӆэщӑ­тыйӆсӑт, пӑсан вєрсӑт, хўӆ кавӑртсӑт.

Тӑм ванӑн вәщ тыӆӑщ 12-мит хӑтӆ вўш эвӑӆт па 13-мит хӑтӆ вәнта финно-угрӑт «Лов­лон бикыв» (Хӑннєхә ӆыӆӑӊ нумӑс) III-мит ли­те­ратурной вәйтантупсы вәс. Щимӑщ вєр нє­ма­сыя кашӑӊ кӑт оӆ мӑр ӆўӊ кўтупн Кудымкар мӑӊ­хӑтӆ постӑты пурайн этнокультурной тӑ­хийн рәпитты па киникайт хӑншты хӑннєхуя­тӑт ӆэщӑтты вўянтсӑт.

Сәрханӆ мўвн Угут вошн ёнтӑсты вєрӑӊ нє Альбина Лазаревна Ярсомова вәӆ. Ӆўв мўвӑӆн тәса ёнтӑсты ёх кўтн арсыр кӑсупсэтн кӑсӆ. Имуӆтыйн 2013-мит оӆн «Мастер года» нєм ёша павтӑс. Щӑӆта 2014-мит оӆн иса мўвӑт эвӑӆт ӑкмиӆум вєрӑнтты ёх мӑӊхӑтӆ пурайн пўнӑӊ сўх ёнтман нўх питӑс. Тӑм юхан мўв нєӊие 2019-мит оӆн йинтпӑӊ, вєрӑӊ мир кўтн Югра мўв губернатор вән мойӆупсыйн катӆуптӑсы. ўв пиаа ма тӑм ванӑн вәйтантыйӆсум па иньщӑссєм.

Вўща вәӆа! – Здравствуй! 
Вўща вәӆаты! –Здравствуйте! 

Вўща!  – Привет! 
Я-а, вўща вєрӆумӑн. – Давай поздороваемся. 

Нӑӊ нємен муй? – Как тебя зовут? 
Ма нємєм Микәӆа. – Меня зовут Николай. 

Нӑӊ опращ нємєн муйсӑр? –  Как твоя фамилия? 
Ма  опращ нємем Молданов. – Моя фамилия Молданов.
Нӑӊ ӑӊкен-ащен нєм муй?  – Как зовут твоих родителей?  

Ука шәпие Име ими пиа вә, кашӑң хӑт ўв камн рэпӑ эвӑт ай әхӑн хӑтӑтья етн оӑңа вум артӑн име ими ўвеа лупӑ: «Хиые ва юхи у­ңа, камн Хинтӑң имет ңхӑт. Ӑңкен-ащен щиты ңхман хута ин вәӑңӑн?» Ука шәпие име ими пєа лупий: «Ма па ипўш хӑтумӑ­ум па юхи щи йиум». Рєпӑа кўш нух хәң­хӑс, хәр тум пєлӑк пє­а вантӑ. Хинтӑң ими щи йи, вән тунты хинт шӑншӑн атӑ. Тыв юхтӑс, рєп ипийн хинтӑ пєлки пўншсӑ­лэ па ука шәпие пєа лупий: «Тыв хӑтума, тыв хӑтума». Ин ай пух нәмӑс: «Ма муй пӑ­та ўв хинтӑ ыпия хӑтумӑум.