Тӑм пўш ма нєпек мухты ма Макщум акием оӑңӑн путӑртты ӑңхаум. Щит ма ащием щирн пуляң, и щатьщащи рәт эвӑт ара мӑнум ёх. Хән па ма ўв хущеа ӑнт юхӑтсум Сӑңхум пав сӑңхум воша, муй па Ощоӑң кәрт хӑриеа, иса мӑнӑтты ўв няхӑң вєншӑн, амӑтман щи апӑӑэ-эвумӑэ. Муйсӑр па вєр, муйсӑр па путӑр ӑнт иньщмӑум, ўв иса, ўвы няум тӑйты хә, имухты щи путӑртты оңитӑэ. Вуаң ясӑң ки мос лупты, ямсыева памӑтӑэ. ўв щиты ӑн лупӑ: «Мӑнєма рўтьщӑты мос», муй па «путӑртты кӑшєм ӑнтәм». Тӑта ӑнтә, ўв имухты айен-кээн щи павтумӑ.
Максим Григорьевич Тарлин и щурӑс ярсот хәс нивӑмит он Ас потты тылӑщ оӑңмит хӑтӑн Ощоӑң кәрт хуща сєма питӑс. Аще нєм Григорий Иванович Тарлин вәс, нємасыя йис Ощоӑң кәртӑң хә, вухсар рәт ёх. Йис ёхн Вухсар Киркәр икия аьщӑсы. Ӑңкие Вўтвош эвӑт вәс, нєм Мария Ивановна Тарлина (Молданова), вошӑң нє рәт.
Максим Григорьевич иса Ощоӑң кәртые хуща єнмӑс. 1936-мит он катра Вўтвош ӑшколая вўсы. Щирн щи вошн Вош юхан ыпийн вәс. Хутыса путӑртӑ, ўв нәмты щирӑн, няврєм вәнтуман щӑта сӑран хә Николай Иванович Артеев рәпитӑс. Щӑта ўв тәп о мӑр вәнтыӑс, щӑта ӑңкеңӑ-ащеңӑ ныкы, Амня артелят пєа китсайңӑн, тывет йисңӑн. ўв па Касум вош ӑшколая мӑсы. Щӑта апӑтмит класс вәнты вәнтыӑс. Щирн аь пура па шәкӑң йис вәс. Шай норма, нянь норма йис, щи пурайн ушӑң әмӑтсух па ӑнтәм вәс. Ӑшколая вейн, молупщийн яңхсӑт. Товийн, сўсн – нюки вейн. Щирн, няврємӑт муйсӑр па рәпата мос вєрты, вән хуята иса щи нётӑт. Аӑңӑн вәнтыйты яңхӑт, хӑт кимит шәпн па вәншӑк икета нётӑт. Хута кәр юх сэвӑрты, хута па вепӑса, муй хў, муй лук кӑншты вәнта сонтумӑӑт. Па нємасыя, хән ӑшколае етшуптӑсэ, имухты сыр-сыр рәпата вєрты па щи оьсӑт.
Максим Григорьевич па партийной ӑшколайн вәнтыӑс, коммунист хәя вәс.
1950-мит он «Ворошилов» нємуп колхос кәщая пириса, па щи юпийн «Искра» тӑхия павтыйса. Щи тӑхийн колхосӑт вәтща вєрты 1960-мит о вәнты рәпитӑс.
Кӑт оа Ёмвоша вәнтыйты китыйса, щит 1954-1955-мит оңӑнӑн. Па и о мӑр па муты тӑхия сыр-сыр вән пос нєпекӑт тәса вєрты вәнтыйты яңхӑс.
1960-мит он сўс хӑрӑс тыӑщн Касум вошн Сельский совет кәщая пунса. Щӑта иса 1967-мит о вәнта рәпитӑс. Щӑта кәща пириты пурайн Юильской отделения колхоса ух ӑңкӑр хәя пириса. Щӑта хәум о мӑр рәпитӑс.
Щи юпийн Касум воша совхос хў веты тăхия техника рәпитты вохса. Щӑта 1979-мит о вәнта рәпитӑс. Щиты, сыр-сыр ар рәпата вєрман, щи йисн кашӑң хӑннєхә, ўвӑтты шӑятты вєр ӑн тӑйсӑт. Хута мосӑң потыйса, щиты порӑх мәша ювӑнтӑс. Тӑаң о мӑр пәьницайн уӑс.
Щи юпийн па 1980-мит он вўы тащ авӑты 13-мит пиркатая рәпатая ояс. Щӑта имисӑңӑн 1983-мит о вәнта рәпитсӑңӑн. Щӑта рўтьщӑты щира мӑнсӑңӑн.
Тәп Макщум акием Пескӑм эви имиеԓ хўв нәпӑт ӑн вәс, муты пӑта сора па щи хӑнємӑс, вәшємтӑс. Ин ўв па хӑннєхәйт пиа Ощоӑң кәртыен атэт щи вәхә. Щимӑщ ям па каркам икие вә. Вўєң әхӑн яңхӑ, ўв саттэа кирисый, щӑта єумтӑ, тәп оньщ пәсӑң ара пуый, щи мӑн-яңхӑ хута па нумсӑ пит. Хута пуа вантӑ, хута вўы кӑншман яңхӑ.
Тӑм тӑ сўс оңиттыйн, Ас потты тылӑщ оӑңмит хӑтӑн Максим Григорьевич нивӑсот вет оа щи кўншємӑс. Мўң ўвӑтты тӑм «Хӑнты ясӑң» нєпекиев мухты вән вўща, хошум, ям ясӑңӑн китэв. Па хўв нәпӑт, хўв йис ат омӑс, тӑаң ёш па тӑаң кўр, уяңа-пищӑңа ат вә.
Евдокия Каксина (Тарлина)
Касум вош