Хән ма иньщмӑсєм ўве, муй щирн ўв ай пура оӑ мӑнсӑт, тӑм нє ясңӑ тӑмиты еы оңитсӑэ:

– Ма Ай Салым юханӑн Совкунины хӑнты кәртӑн ар няврємӑң хоттє хуятӑт хущи сєма питсум. Ӑңкєм-ащєм нивӑ няврєм єнмӑтсӑңӑн: ня пух па ня эви. Яйам вәншӑкӑт вәсӑт па щит пӑта оӑңӑн ыв мўңев юн авӑман вукємӑсӑт. Ащєв па щи мӑр иса хў па вой вепӑсуман яңхӑс. Ӑңкев хотӑң войт єнмӑтӑс муй арсыр хот рәпатайт эщӑтӑс. Щи тумпийн, мисӑт пәсӑс, ай мисӑт па ай ошӑт аптӑс па итәх щосӑн пўнӑңа ювўм ошӑт нух уртӑс. Щӑта ўң мӑр, иса муйкєм ма нәмєм, ўв шєңк ар мєвты па сорт хў вӑньщӑс, нух суытӑс муй сорӑтӑс. Ащєм, вантэ, ай хопӑн вепӑсӑты яңхӑс па вєра ар хў юхи тәс. Щӑта ӑңкємӑн ыв иса ямсыева эщӑтыйт па государствая мӑта щира сопӑсӑыйт.

– Вера Николаевна, нын, апа, ащен омсум ай павӑрт хотӑн щи пурайн хуыева ияха вәсты па єнўмсӑты?

– Ӑнтә. Катра, вантэ, колхосӑт кашӑң ай хӑнты кәртӑтн вәсӑт. Ӛхӑт ыв айн-айн хуыева лӑп тәхӑрты питсыйт. Мўң Совкунины кәртыевӑн щимӑщ вєр пӑта ар хот омӑсман вәс. Колхосӑт тәхрум юпийн кәща ёхўв катра апка хот мўң хоттє хуятўва мӑсӑт. Семьяев шєңк вән вәс па ащєм ивевӑн вепӑсуман яңхӑс па йиуп хот омӑсты щир иса ӑн тӑйс. Ин тӑмхӑт вәнта нәмєм, хуты щи хотэв ыпийн вән рўщ щирн вєрум кирмащ кәр омсӑс. Ӑңкєм иса щӑта нянь вєрӑс па тӑ пурайн ищки хӑтӑтн мўң, ай няврємӑт, ўв пўңан хошматыйсўв. 

– Мӑта о вўш эвӑт нӑң щи вєрӑт яма нәмты питсӑн?

– Щи пурайн, апа, мӑнєма веткєм о вәс, щирн щит 1965-мит о мӑнӑс. Ӛхӑт ма еша вәншӑка йисум па ўңӑн ӑңкємӑн-ащємӑн апщеңӑам авӑты юн хӑйыюм. ыв па вән яйңаам пиа хуыева турн вєрты хӑра мӑнӑт па хотӑң войўв пӑта турн сєвӑрӑт. Щӑта хор мисӑт муй ошӑт хә ёхўв хурӑт: и пєлӑк нюхи юӑн мўңева хӑйўв, кимит пєӑк па промыслово-охотничий тӑхия ащємӑн  мӑыйт.  

– Вера Николаевна, муйсӑр хў нӑң ащєн веӑс па муй хурасуп вәнтӑн вәты войт вепӑсӑс?

– Совкунины рәт кәртєвӑн вәмевӑн, ащєм иса ай хопӑн яңхӑс па итәх пурайн шєңк ар сорт па вән мєвты хўӑт юхи тәс. Щӑта мўң ӑңкєв пиа щи хўӑт ямсыева нух эщӑтўв па хў плана мӑта щира хӑйўв. Сўсӑн, хән няврємӑт ӑшколая тәты вўша йи, мўң вән хоп кўтўп моторӑң хоп ыпи тэыева суӑң па сорӑтум хўӑн лӑп пунэв. Хуна мўңева хоп ыпийн яма омӑсты тӑхи ӑн тӑрмӑ. Па щи тумпийн вән моторӑң хопев юпийн ащєм някєм хўӑн єтум ай хоп па  тўңщирӑңа эщӑтӑ па щиты тӑаң хопӑң картє щирн айта Лемпино кәрта щи юхӑтўв. Тӑта, вантэ, вән яйам интернӑтн па ӑшколайн  еы вәнтыйты щира хӑщӑт, ӑңкєм-ащєм ўң мӑр сопӑсум хўӑ   государствая мӑңӑн. Щи юпийн ын мўңева мосты єтутӑт муй пурмӑсӑт апкайн әтӑт па айтыева рәт кәртыева мӑнўв. Хў тумпийн ащєм ям ар кўрӑң вой тӑ товийн муй сўсн павтӑс. Щи вәнт  вой нюхет ищиты промыслово-охотничий тӑхия мийясэ. Ащєм ям вой вепӑсӑты хәя вәс. Вәнт эвӑт юхӑттӑн, ӑңки, нюхӑс вой па вухсар тэыева тә. Щӑта щи вәнт вой сухӑт ямсыева эщӑтӑэ, нух сораӑэ па кашӑң вой щирн атэт хирӑта пунӑэ. Ма яма нәмєм,  муй арат арсыр ар вой сух ўв вой вўты хәева Лемпино кәртэвӑн мийяс. Мўң па, ўв няврєма, нємуты пурайн тынӑң вой сух миӑт муй әмӑтсухӑт иса ӑн па тӑйсўв. Иса рўщ валенкаитн па нәй вансӑхӑн єнўмты хўватэвн яңхсўв. Тәп мєт ай апщием шовӑр сух эвӑт ёнтум сӑхие тӑйс па щи. 

– Нын тәп и хоттє ёх Совкунины кәртӑн хущи вәстӑн?

– Ма сырыя щи лупсум, хуты тәп мўң атэт щирн щӑта вәты хӑщсўв. Па мосӑң, еы ищиты щи ай кәртэвӑн вәсўв па ащєв шєңк авӑртӑңа мәшитты питӑс. Щит пӑта ӑктӑщсўв па Лемпино кәрта касӑсўв. Яйңаам, вантэ, ащєм вәупсы щирн каш иса ӑн тӑйсӑңӑн вәты. ыв тӑта вошӑң сохӑ євӑтты тӑхийн пилорама хущи рәпитты питсӑт. Щиты ай хӑнты кәртыенӑн ма иса 14-мит о вўш вәнта вәсум. Вәнтыймєм пурайн тәп интернатӑн ӑңкємӑн-ащємӑн хӑисаюм. 

– Муй щирн нын кәртӑн нєм рўщ щира тумащтӑты рӑхӑ?

– Ма, вантэ, Салым юхан хӑнтэт ясӑң ищиты юрємӑсєм. Тәп тӑта мосванӑн Салым мўв йис вєрӑт оӑңӑн єсум киника ямсыева ўңӑтсум. Щӑта мўң кәртэв оӑңӑн тӑмиты хӑншман вә: «Сов – щит сєв, ку – щит хә, нэ – щит нє. Щи щирн Совкунэ – щит сэвӑң хуятӑт». Мўң опращ нємев ищиты хӑншман вә.   Рўщ пәп икет сырыя 18-мит йис вўш эвӑт Салым юхан хўват вәты хӑнты ёхўв ыв әңхаа пойкщӑты хущсӑт па щи пурайн мӑтты ки мєт оӑң опращ нємӑт тывсӑт. Щиты Совкунэ хӑнты рәт хӑннєхуятӑт Совкунины щирн рўщ Тәрум хот пәп икийн нєпека постӑсыйт па ин тӑмхӑт вәнта мўң щи опращ нємев вәупсы щирн еы тәэв. Ищи киникайн ма ўңӑтсум щимӑщ вєр, хуты мўң хӑнты ёхўв катра пурайн шєңк карщӑт муй увӑң-сомӑңӑт вәсӑт. Мєт карӑщ хӑнты хә кӑт метра пӑӑт тӑймӑ, ўв ииме еша эшӑк ўв эвӑтэа лоймӑ. Ма щатьщащєм ики кәртӑң хӑннєхуятӑтн Вән Петра икия нємӑтсы. Щит пӑта ма яйңаам ищиты ям уваткєм вәнӑта па карщӑта єнўмсӑт. 

– Вера Николаевна, ӑшколая мӑнмєнӑн, апа, рўщ ясӑңӑн яма хошсӑн путӑртты?

– Ма щи щосн иса хӑнты ясӑңӑн путӑртсум па еша рўщ щирн яйңаам эвӑт вәнтыйсум па щит пӑта вәнтӑты вєр шєңк сӑмӑңа тӑйсєм.  Хән па ӑшколаем етшуптӑсєм, икия мӑнсум. Ям хә манєма икмӑс. Мин кӑт пух тӑйсумӑн па єнмӑсумӑн. Тәп 2011-мит он ўв ӑнтәма йис. Щӑта иса ияха рәт кәртєма яңхумӑн, щӑта вәумӑн па иса хў  вепӑсамӑн па пухңаўв ищиты щи вєрӑта вәнтӑсўв. Юхи хӑщум оӑтн иса пухам щӑта хў веӑт. Вән пухєм ня няврєм тӑй, ай пухем – и пух. Щӑта ыв ар хў, катра иты, Лемпино кәртэва Совкунины рәт мўвев эвӑт тәӑт па тӑта предприниматель хуятӑта тыныӑт. Па щирн, ма щирємӑн, тӑмхӑт вәты ӑн рӑх. 

– Тӑм щосн нӑң рәт щирн тӑйты мўвена вәты ки вохсыйн, мӑнсӑн щив ән муй ӑн мӑнсӑн?

– Ма ән ин щив навӑрман мӑнсум, тәп пихәем па ӑңкєм-ащєм щӑта ат вәсӑт ма пиєма. Рәт мўвєм оӑңӑн юхи хӑщум оӑтн шєңк ар  нәмӑсты питсум.

– Пәмащипа, нӑңена, Вера Николаевна, тӑмӑщ хурасӑң вәупсы щир  айкеэн пӑта! Тӑаң ёш па тӑаң кўр нӑңена!

Владимир Енов