м арат оӆ юхӆы ма Ӆорвош район Муши кәртӑн «Ван рәтӑт» нємпи фестиваль пурайн арсыр ариты-якты тӑхет вантсум, щи кўтн «Опаԯь тўт» (касум щирн «Увӑс тәрум тўт») нємпи мкәртӑӊ ариты тӑхи ёх вәсӑт. Щи тӑхи кәща нє Валентина Кимовна Пырысева пиӆа путӑртсум.

– Валентина Кимовна, еша «Опаԯь тўт» нємпи ариты тӑхи оӆӑӊӑн путӑрта.

– Мўӊ тӑхев 2004-мит оӆн мкәртӑн ты­вӑс, щи пурайн ма Ов­кәртӑн культура хотн рәпитсум. Щи пурайн ма ипуӆяӊ ай эвет ариты-якты, етнхотӑт аӆьты вәнӆтӑсум, тәп ӆыв ху­ӆыева вәна йисӑт, интӑм арсыр вошӑтн вәӆӆӑт. Ин мўӊ хущева 45-55 оӆ ӆуват хәт нє ариӆӑт. 

И имев Раиса Сергеевна Шишкина шєӊк хура­мӑӊ арӑт хӑншӑӆ, щи­тӑт мўӊ ариӆўв. Щи тумпи Ӆорвош район вәтаӊ ёх, щит Тамара Александровна Пыры­се­ва, Надежда Егоров­на Лонгортова (Рускала­мова), Леонид Петрович Лонгортов па па хуятӑтн хӑншум арӑт ариӆўв. 

Муй оӆӑӊӑн ариӆўв? Ӑӊки-ащи, хурамӑӊ Кев мўвев-йиӊкев, тащӑӊ вўӆєӊ, хўӆ веӆты ёхӆўв, хӑнты мир мӑӊхӑтӆӑт па па вєрӑт оӆӑӊӑн арӑт ариӆўв. Щи тумпи хӑнты мир йис вәӆупсы, моньщӑт эвӑӆт етнхотӑт ванӆтӑӆўв. Мўӊ имиӆўв тәса хурамӑӊ ӆәмӑтсухӑт ёнтты, тўрлопсӑт вєрты хошӆӑт. Имиӆўв хуӆна ӑшколайн, культура хотн муй па хўӆ веӆпӑсӆӑты тӑхетн рәпитӆӑт.
мкәртӑн арсыр мӑӊ­хӑтӆӑт пурайн етн­хот аӆьӆўв. Ӆўӊ пурайн мӑӊхӑтӆ ӆэщӑтман хўӆ веӆпӑсӆӑты, тӑӆн – вўӆы тащ ӆавӑӆты ёха ӊх­ӆўв, ӆывеӆа шєӊк әмӑщ. Щи тухӑӆпи Ӆорвош район хўваттыйн ар­сыр мӑӊхӑтӆӑта ӊх­ӆўв. 2016-мит оӆн Ут­вошкәртӑн Пўпи якты хот вәс. Кашӑӊ пўш «Ван рәтӑт» фестиваля юхтыйӆӆўв, щит 2006-мит оӆ вўш эвӑӆт ӆэ­щӑтӆы. Тӑта мўӊ па ариты-якты ёх пєӆа вантӆўв, вәнӆтыйӆӆўв, кўтэӆн путӑртӆўв, мосты вєрӑт оӆӑӊӑн иньщӑс­сўв, нўшайт вәӆӆӑт ки, имухты Ӆорвош район культура вєрӑт тәты ёха лупӆўв.

– мкәрт оӆӑӊӑн еша пу­тӑрта.

– Щи кәрт Щаня юхан хонӑӊӑн омӑсӆ. Мўӊ кәр­тэв 226 оӆ юхӆы тывӑс. Йистєӆн тӑта хӑнтэт вўӆы тащ ӆавӑӆсӑт, хўӆ па вой веӆсӑт. Интӑм мўӊ хущева кӑтсоткєм хуят вәӆ. Мўӊ кәртӑӊ Артанзеевӑт па Кур­тямовӑт хӑнты икет ӊмит бригадайн вўӆы тащ ӆавӑӆӆӑт. Ма икєм ищи ар оӆ вой-хўӆ веӆ­пӑсӆӑс, ӑнтәма йис.

Советской лащ пурайн тӑта вән кӑртәпка хӑр вәс, 2013-мит оӆ вўш эвӑӆт йиӆпа Ӆорвош районэв пӑта кӑртәпка, капуста па арсыр овощӑт омӑсты питсўв.

Кәртэвн нянь вєрты хот, хӑтӆ мӑр няврємӑт тӑйты хот, ай леккӑр хот, культура хот вәӆӆӑт. м арат оӆ юхӆы арсыр воньщумутӑт, тулхӑт, нохӑр сємӑт эвӑӆт єп­ӆӑӊ ӆєтутӑт вєрты ми­низавод омӑссы. Юхи хӑщум оӆӑтн вәна пєлка вум па ар няврєм тӑйты ёх пӑта ӊкєм йиӆуп хот омӑссы. 

Валентина Кимовна вән кєр тыӆӑщ 19-митн 1968-мит оӆн Щаня мўв Нымвошкәртӑн сєма питӑс, щит Овкәрт эвӑӆт 12-кєм вєрста хўваттыйн вәӆ. Ащеӆ – Ким Александрович Макаров, ӑӊкеӆ – Акулина Петровна, эви оп­ращнємӆ Артанзеева. Семьяйн ӆапӑт няврєм єнмӑс. Яӊ класс пийн Санкт-Петербург вошн А.И. Герцен нємпи педуниверситет етшуптӑс, ай няврємӑт вәнӆтӑты нєӊа йис, тәп щи рәпата ӑн тәс. Арсыр рәпатайт вєрӑс, хәткєм оӆ культура хотн рәпитӑс. Нӆ няврєм єнмӑӆтӑс, щит Анна, Юрий, Сергей, Антон.
 

В.К. Пырысева пиӆа путӑртӑс: 
Людмила Шульгина