Мурӑх
Аңканьтем ёша-кўра эщӑтыйс мурӑх воньщты кеша. Кашӑң хӑт ёнтӑс тнты воньщпӑт. Аньтем нюки вайт нх сорӑтӑс.
Мурӑх воньщты сыс ун емӑң хӑт иты авӑсэв. Асикет унта янхсӑт вантты, хта ар мурӑх пурима.
Имты аӑң сахӑт амӑтман ўватӑс аньтем:
– Нх киаты! Нх киаты! Мурӑх воньщты мӑнўв! Аңканьтен хўв авӑсты ӑнт питӑ! Сора умӑтияты!
Мет она нх киамтӑс Варя нэмпи ай эве. Сора нюки вайа нымӑтты хошӑс. Пушӑх кеа такӑн ярапсаы. Карты шома ӑн аэмӑс.
Аңканьтем вана хӑтмӑс па хишапса:
– Сыстама мурӑх воньща! авӑрт карты ан унта тўты ӑнт рӑх!
Аньтем кашӑң эвия мӑс тнты воньщпӑт па ёш анӑт.
Мўң аңканьтем юпина ващ юш хўват шушўв. Аӑң сахӑт хна еах. Вот рўв мўң венш пўңӑўв вощхий.
Сўмӑт юх нўвӑт мўң пиэвн вўща верты яма хошӑт. Юх нўвӑн вощемий – пеңа шим. Мўң ӑнт пораюв. Асикем птӑртыйс:
– Лень хят пеңана порла, каркам хят эты ўв пӑӑт.
Мўң ям хўв унт хўват сора шушсўв. Йиңки сойм вушсўв. Утӑн юш хща ёхӑтсўв. Еша щўтьщиты омӑссўв:
– Хй метӑс? – аңканьтем иньщмӑс. – Хй ёхи мӑнты итӑ?
– Варя, мосӑң, нӑң метсӑн? – нюхмӑс ун пе. – Мосӑң, пеңайн нӑң апратсайн?
Мўң иса мӑшъяйн и ойсўв. Варя ӑнт итӑ ёхи мӑнты. Уншӑк эвет тнты ёш-ан паа нх ёвӑӑт. Хй ӑн хомта рӑкӑнӑ, щит тӑ анӑн-путӑн ёхи ёхӑт. Мурӑх ӑнт воньщӑ. Эвет ан ёвӑман ешащӑт. Варя тӑм ўң веьщи унта тўса рых воньщты. ўв ан мхты шома опсантӑс. ўв еша й тӑй. Тэӑң ан-сўн ёхи тў. Аңканьтем айта нюхмӑс:
– Шитам уаты! Хуӑнтаты, хта сащӑ врңа ўвты сый?
Мўң иса шитаман ойсўв. Арсыр щищкет уйӑт, вӑсэт хошиӑт. Врңа сый туп ӑнт сӑщ.
– Хта врңайт мурӑх эты пурисӑт? – икащис ин ими.
– Мосӑң, унт шӑш нюрма нёхтӑсэ?
Нэмты хўв ӑнтм, питы врңа щи така ўвты питӑс.
– Кар! Кар! Кар!
ўв мўңев она шияысы. Ўвман щиты щи ун нюрам лота пурӑс.
– тшам вой, ўв мўңева мурхи лот этӑтӑ, – няхитӑс анканьтем. – Матты ки, унт тхӑң войт пеа ўвман птӑр тў, хятӑт унт мурӑх оӑмты ёхӑтсӑт!
– Мўң ун нюрам лота мӑтсўв. Щита ун сота лот вурты рыхӑн этам. Нюрам мўв вӑн мурӑх хўвн пошмӑ.
Сота лотӑн хна ўв уртатӑт. Валъюх кўтн мурӑх хна няр. Ай сойм пўңӑн туп нх патамма. Емӑң мўвев шеңк тащӑң, кашӑң хята тӑрмӑ, туп сӑмен ки итӑ. Воньща па воньща.
Няврэмӑт и ойсӑт. Воньщапан ӑн па ярсиӑ. Ёшн ана мурӑх воньщты питсӑт.
Аңканьтем нохӑр юх сайн этоты хирӑ юх нўва ярӑс.
Варя ўвма сота питӑрн наврӑийс.
– Унтӑн ўвты ӑнт рӑх! Нӑң ӑнтм утьща! Тхӑң войт пӑтамиӑт! – икащис ин ими.
– Муя храмӑң лыптӑт мӑншисӑн? Ванта, хты хоа рых лыпӑт? – ушмащӑс ун пе. – Нумэн, хты нӑң мхӑт хоӑсӑн пеңк каши эты.
– Варя, тый юва, эпӑң мурӑх воньща! – анканьтеӑн вохса. Ин эви ёш анӑ аэмӑс па сора мурӑх воньщты питӑс.
Хӑт кўтпа щи йис. Рўвӑң. Пеңа-ломащ яха ӑктӑщӑс. Эвет пеңа пеа вер ӑнт тӑйӑт. Няврэмӑт сӑмӑңа воньщӑт. Воньщпӑт тэкатсайт. Сота питӑрн щўтщиты и омӑссӑт. Асэвем сорам тўтъюх ӑкӑтты мӑнӑс. Тўтхӑр эщӑтӑс сота лот пўңӑн. Пусаң нх этӑс. Пеңаит мхты лакки пурӑсӑт. аты кена йис. Эвет хшама нх эңхсӑт. Шеңк умӑщ емӑң унт мўвн! Анканьтем тўтхӑр пўңа и опсӑс па Тэтья партӑс:
– Мӑна, яңха, няни хирэн тый тўве. эттан пориты опсӑӑн. Унт мўвн шеңк ар куль-валь у, ўв ищи эты-ищьты итайт. Мўңев мурхи лот этӑтаӑт.
Мўң еӑншӑк шушиисўв. эттўв еша порисӑт, шай анўв потсаит. эты омӑссўв. Муй хрпи эпӑң питы нянь!
Шай урңалтӑс Варя. Умӑщ пошам мурӑх!
Номер Ханты Ясанг:
№ 10 (3478) 24.05.2017