Лыпӑт хойты тыӑщ яртъяңмит хӑтӑн Шӑншвошн Манстӑр районӑн вәсум па рәпатаем щирн кәртӑң кәща нє Людмила Валерьевна Мироненко пиа вәйтантыйсум па путрємӑсум.
Тӑм рўщ ими Омской область мўвн сєма питӑс па айтєн ӑңкен-ащен 1968-мит он тӑм увӑс мўва тәсы. Тӑта ўв оӑңмит класс вўш эвӑт ӑшколая вәнтыйты яңхӑс. Шӑншвош кәртӑн кўтўп ӑшкола етшуптумӑ юпийн Тюмень вошн сельскохозяйственной институтӑн вәнтыӑс. Щи вєр юпийн мутыкєм арӑт о мӑр Иркутск вошн вәс па ӛхӑт ищипа тыв, Шӑншвош кәрта, еы вәупсы щирӑ эщӑтты юхтӑс. Иса 1992-мит о вўш эвӑт ўв кәртӑң кәща хотн мўвӑт артаӑты нєңа, рўщ щирн землеустроителя, рәпитты питӑс. Еша ӛхӑтшӑк военно-учётной нєпекӑт эщӑтты кәща нєңа пунсы, щӑта секретаря йис. Щиты вәтӑ кємн, кәртӑң кәща нєңа мирн пирисы. Тӑм он ай тӑхет потты тыӑщн 20 оа щи пит, хуты Людмила Мироненко Шӑншвош кәртӑң администрация хот кәщая рәпит.
– Людмила Валерьевна, муй арат хӑннєхә нын кәртӑн хущи араттєн вә па муйсӑр мирӑт Шӑншвошн тӑйӑты?
– Тӑмхӑт Шӑншвош кәртэвн щурӑс кӑтсот хәс ня хӑннєхә тӑйўв. Мўң хущева арсыр мирӑт вәӑт. ыв кўтэн – хәумсот хәс хӑнты.
– Муйсӑр хотӑтн тӑмхӑт нын хущана хӑннәхуятӑт вәӑт?
– Мўң кәртӑң хӑннєхуятўв яма рәпитты па тўңщирӑңа вәты пӑта арсыр тӑхет вәӑт, щит: йиуп па ащкам кўтўп ӑшкола-интернат, участковой пәьница хот, ай няврємӑт авӑты хот, кәртӑң хуятӑт рўтьщӑты хот, жилищно-коммунальной вєрӑт эщӑтты хот, хў мӑты тӑхи, потребительской общества, пәщта па банк хотӑт. Ма щирємн, хӑннєхә яма вәты-хоты пӑта муй мос, щит иса тӑта тӑйўв.
Ин вещи йиуп ай няврємӑт авӑты хот омӑсўв, хута ипуяң 60 пух па эви хӑт мӑр тӑйты вєритўв. Мўң шєңк хўвн щи садик хот омӑсты нумӑс вєрсўв па тӑм он щит етшуптӑы. Кәртӑң хӑннєхуятўв вәты хотӑтн ищипа ӑн тӑрумыйт. Вантэ, хот нўша вєр кашӑң вән вошӑтн муй ай кәртӑтн ищипа вә. Йипа ияха мӑнум айат ёхўва вәты хот па мос. Щӑта пирщамум хуятӑта ищи хот мӑты ӑңхаўв. ыюм па катра хотӑт нух осытты поступсы щирн йиуп хотӑт кәртӑң администрация вухӑт унтасн па омӑсўв. Тәня о мўң хәт хоттє ёх йипа омсум хотӑта касуптӑсўв. Тӑм пўш ищи ня семья йиуп хотн мӑўв. Ин мўң, кәртӑң администрация ёх, нәмӑсўв, муйсӑр мўвӑң тӑхийн кӑт нурмӑң кирмащ хот омӑсты рӑх, хута ән 36 хоттє ёх вәты вєритсӑт. Тӑм юхи хӑщум кӑт о мӑр щимӑщ вән кирмащ хот омӑсўв ки, тәп щи пурайн вєритўв лупты, хуты кашӑң хот авӑты хоттє ёха хот мӑсўв. Тәп щимӑщ хота итәх ёх ӑн кашӑщӑт. Вантэ, арпєлӑк кәртӑң ёхўв ищипа кӑртәпка мўв хӑрӑт, пєвӑты па машина муй хоп сєвӑс мотор тӑйты хотаа шєңк така катӑсӑт па щимӑщ йиуп нурмӑң хотӑтн вәты каш ищипа ӑн тӑйӑт. Щит, ма нәмӑстємн, ыв вєрэ. Мўң вєрэв – кашӑң хоттє хӑннєхә хотн мӑты.
– Людмила Валерьевна, муйсӑр нўшайт вәты хотӑт тумпийн нын тӑйӑты па муй щирн щитӑт тўңматӑты?
– Мўң Шӑншвош кәртэва арсыр тӑхет эвӑт хӑннєхуятӑт вәупсы щира эщӑтты юхӑтӑт. Тәп ывеа вәты хот мӑты ӑн вєритўв. Щит пӑта ӑңхаўв коммерческой найм щирн щи ёхўва хотӑт мӑты, ән ыв мўң хущева ат вәсӑт па рәпитсӑт. Сыры оӑтн мўң кәртэв тӑ пурайн хошматы пӑта хәт щурӑс кубометра тўтъюх тәп тӑта эщӑтсўв. Щит пӑта вєра ар ӛр мосӑс: мєт оӑңӑн щимӑщ вәнтъюх эвӑтты тӑхи вәнтэвн кӑншсўв, щи юпийн хә ёх ӑкӑтсўв, ән щи юхӑт ат эвӑтсӑт па ямсыева ат эщӑтсӑт. Юхи хӑщум кўтн кашӑң кәртӑң хуята муртаң арат тўтъюх машинайн тәсўв. Тӑмхӑт кашӑң хот ыпийн газ па арсыр хот хошмӑты щўңкӑт тӑйўв. Щит пӑта кәртӑң хуятўв ямашӑк вәты питсӑт. Тәп пура-пурайн коммунальной вухӑт сухуптӑты мос па щи.
– Муйсӑр тӑхетн тӑм йисн хӑнтэт нын хущана рәпитӑт?
– Арпєлӑк хӑнты «ӑңки» нємуп рәт общинайн хў вепӑсуман вәӑт. Тәп щи вєр вевтам, хуты тӑм йисн хӑнты хўыева иса нўшая йис. Щит пӑта ыв араттєн ор хў вепӑсӑты питсӑт. Щи хўӑт па шєңк тынэт па итәх ёх иса каш ӑн тӑйӑт вепӑса катӑсты. Итәх хуятӑт па тӑта арсыр ӑ рәпатайн кәртэвн вәӑт.
– Людмила Валерьевна, нӑң щирєнӑн, Шӑншвош кәртӑң мир яма вәӑт?
– Ма нәмӑстємн, яма щи вәӑт. Ин карткє хўват путӑртты вєритўв, Интернет тӑйўв, Куркасойм юханэв шәпи карты нурум эщӑтўв. Тәп щи нурмєв омӑсты пӑта сотхәс миллион шойт мӑн. Тӑм йисн кашӑң вєр тӑта яма па тәса вєра, ән кәртӑң хуятӑт яма ат вәсӑт.
Владимир Енов
