Ука шәпие Име ими пиа вә, кашӑң хӑт ўв камн рэпӑ эвӑт ай әхӑн хӑтӑтья етн оӑңа вум артӑн име ими ўвеа лупӑ: «Хиые ва юхи у­ңа, камн Хинтӑң имет ңхӑт. Ӑңкен-ащен щиты ңхман хута ин вәӑңӑн?» Ука шәпие име ими пєа лупий: «Ма па ипўш хӑтумӑ­ум па юхи щи йиум». Рєпӑа кўш нух хәң­хӑс, хәр тум пєлӑк пє­а вантӑ. Хинтӑң ими щи йи, вән тунты хинт шӑншӑн атӑ. Тыв юхтӑс, рєп ипийн хинтӑ пєлки пўншсӑ­лэ па ука шәпие пєа лупий: «Тыв хӑтума, тыв хӑтума». Ин ай пух нәмӑс: «Ма муй пӑ­та ўв хинтӑ ыпия хӑтумӑум. Па тӑхия хӑтумӑум па Имєм ими хуща юхи мӑнум». Кўш хӑтумӑс, хинт ы­пия тәп мурт, щив щи ӑрємӑс. Щи пурайн ин Хинтӑң ими хинт ов лӑп тәхӑрсӑэ па сора ўв вәты хот пєы мӑнты щи питӑс. Ука шәпие щєпӑн ай кешие тӑй, сотуп эвӑт кеше аємӑс па ин хинт пӑты пєлки щи эвӑтмӑсэ. Па оңӑн ай әхӑ ким пәхӑмӑсэ, щӑта ким эсумтӑс, еша юхы мӑнӑс па хинтӑң име пєы ўвий: «Хинтӑң ими, ма щи хӑщсум». «Хӑща, хӑща, ма хӑэвӑт хӑт юх хинтєм тәєм». Ука шәпие юхи хәхӑс, Име ими хуща па и улумтӑс. Па хӑта йис, па щи мӑнӑс ай әхӑн рєп эвӑт хӑтӑтьяты. Етн оӑңа вум артӑн па щи вантӑэ хәр тум пєлӑкн Хинтӑң ими йи, юх хинт аумман, тыв юхтӑс, хинт ов пєлки пўншсӑэ па ўвий Ука шәпие пєы: «Тыв хӑтума, тыв хӑтума». Ука шәпие нәмӑсый: «Ма па тӑхия хӑтумӑум па сора юхи мӑнум». Кўш хӑтумӑс, па щи хинт ов ыпия тәп мурт. Хинт ов лӑп тәхӑрса па нух щи амум, сащ, Хинтӑң имен щи тәы. Кеше сотуп эвӑт аємӑс, хинт пӑты пєлки карӑӑсэ па ким щи навӑрмӑс. Вантӑэ, тӑм пўш м­кєм хўва тўвум. Па щи ўв Хинтӑң ими пєа: «Ма па щи хӑщсум». «Хӑща, хӑща па щос карты хинтєм тәєм». Ӛхӑт хӑт йина щи ин Хинтӑң ими карты хинты тєн юхтӑс. Ищиты хинт ов пєл­ки пунӑс па лупӑ: «Ука шәпие, тыв хӑтума». Па тӑхия хӑтумӑты вўт­щиӑс. Тәп ай әхӑ пиа па щи хинт ыпия рӑкнӑс. Лӑп тәхӑрса па тәты щи питум сащ. Кўш ин карты хинт пӑты кешийн караӑс. Кеше шәпи мәрємӑс. Щиты щи Ука шәпие Хинтӑң ими вәты хота тәсы. Хинт эвӑт ким таса па нух хот аңкӑа йирса. Вантый Хинтӑң ими нэш кємн кӑт эви тӑй. Лупӑ эвеңӑ пєӆа: «Нын тӑм тәп тўвум кӑӆєӊ нюхи, пошєӊ вураӊ нюхи нємӑӆт тӑхия а эсан. Ма яңхум ан-сән вєрты юх тәум». Хинтӑң ими мӑнум пийн Ука шә­пие лупӑ Хинтӑң ими эвеңӑн пєа: «Мӑнат нух эсан, ма нынана ан-сән вєрум. Ӑңкӑн юхӑт тәймаӆ ма тӑта щи вєрум ан-сэн, нын тәп щӑта мӑнаты кавӑртӑты». Ин му­лум эвеңӑнӑн нух щи єсӑса. Мулум эвеңӑн навӑрӑңӑн. Ука шэпие юх шәп сэвӑр. «Тыв ӊхємиӑтн, ма вант­єм анєм». Ин эвеңӑн ух­ңӑӑн пунсӑӑн юх шәп әхтыя. аюмн шә­пи щи сэвӑрмӑсэ. Па пўта мусӑӆэ кавӑрт­ты щира. Пўт етшум пурайн – хәум ан ню­хи хонӑс. И ан Хинтӑң име хот йит кўтупа омсӑсӑэ.

Кимит анӆ ов хонӑӊа омсӑсӑэ, хәмит ан пӑсан әхтыя омсӑсӑэ. Камн кӑт тухӑң ай вой катӑс тухӑӑн вәтща йирсӑэ па хот ыпийн хӑшап ыпия эсӑсӑэ. Вән пури вўс па тўтӑң хойми сән вўс. Камн вән юхтыя хәңхӑс. Вантый Хинтӑң ими щи ий. Нюхи ан хонӑӊа юхтӑс, пўл аємӑс, авємӑс, лу­пӑ: «Катьча ма нюхєм, ма кӑєм эпӑн авӑ». Кимит ан, хәмит ан хуща ищи лупӑ: «Ма нюхєм, ма кӑєм єпӑн авӑ». Хӑшап ыпийн ай войңӑн ңхӑңӑн. Хинтӑң ими нәмӑс ўв эвеңӑ. «Кульӊаам муя тыв тәтьюм кӑэӊ ню­хи пўлыем, вўрӑң ню­­хи пўлыем нух эсӑсӑн». Хӑшап кимӑ нух ає­мӑсэ, щӑта тухӑң вой­ңӑн кӑт тӑхи пєа пәр­ємӑсңӑн. Щи пурайн ин Хинтӑң ими ушн щи юхӑтса. Ука шәпийн вє­рум вєр щи, ўв эвеңӑ пўта кавӑрсайңӑн. Тўтн щӑритум аюм шәпие аємӑс па хот мухӑая хәхӑты щи питӑс. Ука шәпие юх тый эвӑт ўв: «Хинтӑң ими, муй нӑң хәхӑӑн? Ма хуты тӑ­та, тӑм». Ин тўт щӑритум аймӑн мўва хоюм, тәрма хоюм вән наңк юх сэвӑрты щи сонтумӑс. Ӆошэк ики йил Хинтӑң ими пєа лупий: «Нӑң муй щи няш аюмн сэвӑрӑн? Мие мӑнєма аймэн, ма уват нух эщтанєм». Хинтӑң ими нух амтӑс: «м щи вўе, сорыева эщтантэ». Ӆошэк ики вўсэ аюм па мсыева кева-кар­тыя сэвӑрса, мєт нша йис, ин аюм па юхы Хинтӑң имия мӑсы. Па щи сэвӑрты сонтумӑс. Ӆошэк пийн пӑсты вой ики юхтыӑс па Пў­пи пухие ищи Хинтӑң имен аюм кева-кар­тыя сэвӑрса. Ука шәпие нәмӑта лупӑ: «Нӑң муй тӑм юх сэвӑрлӑн? Тӑм уват юх иы питты пийн ма муй нюхи ракєм – муй ўв ракєм хӑщӑ? Юх порӑха и уа ма тӑта муй тӑхия мӑнты вўтьщӑум? Юх тый эвӑт тәп иы навӑрмӑум нӑң ўңэн ыпия щи питум». Хинтӑң ими юх пурӑха иы уӑс па ўңӑ вәна тасӑэ, сємңӑ лӑп хӑньсӑэ. Ука шә­пие нәмӑта Хинтӑң име ўңӑа єсӑсӑэ вән пурлэ, щӑта па тўтӑң хойми сәнӑ иы шошємӑс. Хинтӑң ими щӑта щи пӑрӑс. Ука шәпие юх тый эвӑт иы вухӑс. Вән тўт ӑӑс, па Хинтӑң ими тўта вущкӑсэ. Нух мӑнум султӑ иы сэңксӑэ, тәп и султам нух эсӑс. Акань уват нєңӑӊ, акань пӑат хәйӊ тәрум тывтыйн тӑмӑщ куль тӑмӑщ пӑтап а тыв, а вә. Нухы мӑнум сутумӑ эвӑт лупий: «Тӑм сутум хӑща хӑнты нє-хә вәупсы питтыйн вәӆы пӑтапӑт юхӑт­ӑт ки, апӑт юх сая ат хӑнємӑӑт».
Ука шәпие щӑта юхи име ими хуща мӑнӑс, вантый вәум хот хәум сўңӑ иы лакӑнмеӆ. Щухал хот сўӊӑӆ иӆӆы лакӑнма, щухал хот сўңӑ тәп хӑщма. Нәмн  пӑӆӑң ки юхтӑс, ӆоньщ сємн имеӆ ими тўт лӑп хәрӑтсӑӆэ, ӆўңӑн ки юхтӑс – ерт сємн лӑп хәрӑтсӑӆэ. Имеӆ ими сащийӆ: «Хиӆыем хӑйиӆум тўт сємие муй нәмӑӆта мӑнум тухӆӑң войн хәрӑтса, муй йиӆ­та мӑнум кўрӑң войн хәрӑтса».

Щухал тўр эвӑӆт имеӆ ими әпӑтӆаӆ эвӑӆт ка­тӑӆман ким сәхтӑсӆэ. Кўрн шәңхсӑӆӆэ єтӑр­ңӑн-хушэңӑн нўмпия ӊхӑс па иӆӆы питмаӆн муй тывум най эви, муй тывум вәрт эвия йис. Сӑх кимӑӆӆаӆ, ух­шам кимӑӆӆаӆ иӆта таӆӑсыйӆты питсӑт.
Ас тый пєӆа мӑнсӑ­ңӑн Ас ёхарт хуща мєнь­нє вєншуп вән сӑң­хум. Сӑңхум әхтыя нух хәңхӑс. Хәӆ эвӑӆт хәӆ вәньӆь пўл хупитӑс, наӊк эвӑӆт наӊк вәньӆь пўл хупитӑс, ухпат эӆ­ты вущкӑсӆэ. Ӆыпеӆ ки, вет ӆӑӆ хот омсантӑс, ким пєлкӑӆ хәт ӆӑӆ хот омсантӑс. Имеӆ ими сот оӆ сўмтуп ӆора мӑнӑс па щӑта Калтащ ӑӊкия омсӑс. Ука шәпие Ас тый икия омсӑс. Мухӑӆая ванттыйӆ, акань ӆуват эвеӊ тәрум, пухӑӊ тә­рум хўвн тывмаӆ. Мўвӆ ки, ӆапӑт сўӊа, йиӊ­кӑӆ ки, хәт сўӊа Кал­тащ Аӊкисаӊӑн хўвн пойкӆайӊӑн, хўвн вохӆайӊӑн.

Тӑм моньщ мӑнєма ма ӑӊкєм 
Татьяна Ивановна ЛОЗЯМОВА моньщӑс
Вера ЛОЗЯМОВА