Лыпӑт хойты тыӆӑщ 23-мит хӑтӆӑн Ёмвоша Касум мўв эвӑӆт театр юхтӑс па «Щаӊри-хоӊра» нємуп етнхот ванӆтӑс.

Тӑм ванӆтупсы интернат няврємӑт оӆӑӊӑн вәс. Сўсн Щаӊри-хоӊра вертолёт ай кәртӑта ӊхӑӆ па няврємӑт аӊкиӆаӆ-ащиӆаӆ эвӑӆт вәнӆтӑты пӑта Касум во­ша щи тәӆӆэ. Тәх ӑӊкет-ащет няврємӑт вәӆы тӑхия кит­ты ӑн кашащӆӑт. 

Щимӑщ нєм ванӆтупсы тӑйс, мӑта ут «От экспедиции к экспозиции» нємпи вєр эвӑӆт йиӆ. Щит вәйт ӆор тыӆӑщ 27-мит хӑтӆӑн «Торум Маа» нємпи йис пурмӑсӑт ӆавӑӆты хотн вәс.

Ванӆтупсы тәты нє Ирина Ксенофонто­ва лупӑс: 

Тӑм ванӑн «Торум Маа» йис пурмӑсӑт ӆавӑӆты музей хуща «Таксар махум» (хӑнты щирн «Таксӑр ёх») нємпи рўтьщӑты па ӛрӑӊа йиты кимит хӑр рәпитты етшуптӑс. Тӑта няврємӑт уша вєрсӑт, муй щирн вәнтӑн вәӆты рӑхӆ.

Эвет-пухӑт вәнӆтыйӆ­сӑт, вәнта мӑнты пӑта пӑнӑн муй вўты мосӆ, тўт вўщитты, пӑрщӑн хот омӑсты па па вєрӑта. Щи тумпи войт веӆты пӑта ар­сыр сєсэт, тунтэң анӑт па па утӑт вєрты вәнӆтыйӆсӑт.

Тӑм оӆ ӆўӊ пура оӆӊитумн округевн «Хотал» нємпи вәнӆтӑты ӑшкола вєрӑнтсы. Щӑта Сәрханӆ мўв ӆуваттыйн Тәрум юхан хӑнтэт ӆәмӑтсухӑт йис щирн ёнтты щира вәнӆтӑты хӑрӑт ӆэщӑтты питсайт. Вәнӆтӑты вєрӑт Югра мўв ӆуваттыйн «Орт ики» нємуп община вухаӆь кәща нє Валентина Шадрина ӆэщӑтты вўянтӑс.

Ӆўв щиты лупӑс:

Увӑс мўвєм        
Атум муй вәӆӆийӆ тәрум,
Муй хăтӆӑтн єтӆийӆ най –
Нăӊ эвӑӆтэна еӆн ăн вәсум.
Ропхӑӊ ма ăн кăншсум сай.
Увӑс мўв! Муйн нăӊ тащӑң,
Муй амӑтн амӑтӆӑн нăӊ –
Иса щит мăнєма ӆыӆӆӑс
Па айтєӆн сăмєма ван.
– Прокопий Салтыков

Тӑмхӑтӆ ма әмӑщ вухаӆь ими оӆӑӊӑн хӑншты ӆӑӊхаӆум. Щит Анна Константиновна Самбиндалова. Ӆўв 1969-мит оӆ вўш эвӑӆт хӑнтэт кўтн Тэк кәртӑн вәӆ.

Ӆўв мосты рәт мў­вӑӆ оӆӑӊӑн щиты нәмӑӆмӑсӆэ: 

- Ма ван хӑтӆуп тыӆӑщ 24-мит хӑтӆӑн 1946-мит оӆн Яныг-пауль кәртӑн (хӑнты щирн Вән кәрт, щит Няксимволь вош пўӊӑӆн) сєма питсум. 

Хурӑт хӑншты хә – щит мўвӆ тәса вәты хуят, щит мўв сӑмӆ, сємӆ, пӑӆӑӆ, ӆўв вәӆтӑӆ йис сыйӆ. − Максим Горький

К.А. Резидент хӑншум хурӑт, вєрум пур­мӑсӑт ванӆтупсыйн шиваӆӑԯӑн ки, имухты уша йиԯ, хуты ӆўв мўвӑӆ тәса па ма вәятӆ. Тӑм вуӆаӊ па вєрӑӆ тәса вәты хуят Югра мўвевн Сўмӑтвошн вәӆ.

Вәйт ӆор тыӆӑщ 20-22-мит хӑтӆӑтн Ме­гион вошн 6-мит пўш «Хӑтӆые» нємпи шуши мир вән мӑӊхӑтӆ вәс. Россия арсыр тӑхет, па хон пєлӑк Казахстан па Германия мўвӊӑн эвӑӆт 30-кєм муӆтас хуят мирхотн рәпитӑс. 

мӑӊхӑтӆа ӑктӑщум мир еӆпийн оӆӊӑӆн вўща яс­ӊӑт вошӑӊ кәща хә Игорь Алчинов лупӑс:

Тӑм ванӑн Ёмвошн «Торум Маа» шуши мир пурмӑсӑт ӆавӑӆты тӑхийн кеӆ эвӑӆт няврємӑт пӑта юнтты хӑр вєрсы. Щит вухаӆь ясӑӊӑн нємӆ «Касна Маа» (кӑсты пӑта вєрум тӑхи). 

Щӑта кӑсты щира нӆ ӛш вәӆ, кӑт – няврємӑт пӑта, кӑт – вән хуятӑт пӑта. 

Иса хуятӑта 32 вєр мухты йиты мосӆ. Щи тӑхи хотӑӊ ёх пӑта рўтьщӑты щира ӆэщӑтсы. Мєт ай пушхиет пӑта рєп вєрсы, хута ӆыв ищи кӑсты щир тӑйӆӑт. 

Йис пурмӑсӑт ӑкӑтты па шавиты «Торум Маа» тӑхи ёх тӑм оӆ Шуши мирӑт хӑтӆ вўраӊӑн нємасыя «Ёшн путӑртӆўв…» нємпи кӑсупсы вєрӑнтсӑт. Иса кӑсупсыя округев нӆ район эвӑӆт 14 рәпата китсы. Щит Нуви сӑӊхум, Сўмӑтвош, Нижневартовской па Сәрханӆ районӑт эвӑӆт шуши хуятӑт ай кинайт вўсӑт. 

«Торум Маа» тӑхи кәща нє Людмила Алфёрова тӑм кӑсупсы оӆӑӊӑн щиты лупӑс: