Шуши мирев культура - Культура обско-угорских народов

Хәтъяӊ тӑӆ мӑр округ творчества хотн рәпит­ты хуятӑт Югра мўвн вәӆты мирӑт эвӑӆт арсыр йис пурмӑсӑт, ариты-якты вєрӑт ӑкӑтӆӑт па еӆӆы тәӆӑт. Щит пӑта сыр-сыр вәйтантупсэт, ванӆтупсэт, вәнӆтӑты вєрӑт, арӑӊ-якӑӊ хотӑт вєрӑнтӆӑт. Мєт мосты па лутӑӊ вєр щит хӑнты кәртӑта па вәнт шушета пурмӑсӑт па арӑт-пут­рӑт ӑкӑтман ӊхты.

Сәрханӆ мўвн Угут вошн ёнтӑсты вєрӑӊ нє Альбина Лазаревна Ярсомова вәӆ. Ӆўв мўвӑӆн тәса ёнтӑсты ёх кўтн арсыр кӑсупсэтн кӑсӆ. Имуӆтыйн 2013-мит оӆн «Мастер года» нєм ёша павтӑс. Щӑӆта 2014-мит оӆн иса мўвӑт эвӑӆт ӑкмиӆум вєрӑнтты ёх мӑӊхӑтӆ пурайн пўнӑӊ сўх ёнтман нўх питӑс. Тӑм юхан мўв нєӊие 2019-мит оӆн йинтпӑӊ, вєрӑӊ мир кўтн Югра мўв губернатор вән мойӆупсыйн катӆуптӑсы. ўв пиаа ма тӑм ванӑн вәйтантыйӆсум па иньщӑссєм.

Тӑм ванӑн вәщ тыӆӑщ 12-мит хӑтӆ вўш эвӑӆт па 13-мит хӑтӆ вәнта финно-угрӑт «Лов­лон бикыв» (Хӑннєхә ӆыӆӑӊ нумӑс) III-мит ли­те­ратурной вәйтантупсы вәс. Щимӑщ вєр нє­ма­сыя кашӑӊ кӑт оӆ мӑр ӆўӊ кўтупн Кудымкар мӑӊ­хӑтӆ постӑты пурайн этнокультурной тӑ­хийн рәпитты па киникайт хӑншты хӑннєхуя­тӑт ӆэщӑтты вўянтсӑт.

Хәӆмит оӆ Ным Няръёх кәртӑн мир ӑктӑщ­ӆӑт, ӆәӆн хўӆ веӆпӑсӆӑты ёх мӑӊхӑтӆ постӑ­ты, арсыр кӑсупсэтн юнтты па єпӆӑӊ хўӆ хошум йиӊк кавӑртты.

мӑӊхӑтӆа арсыр кәртӑт па вошӑт, щит Октябрьской, Пе­ре­грёбной, Югорск, Игрим, Радужной, Ём­вош па Петра хон вош эвӑӆт мойӊ мир юхӑт­сӑт. Ӆыв хәт коман­дая ортӑссӑт. Щи хӑтӆ еша ртӑс, тәп юхтум хуя­тӑт щит эвӑӆт ӑн пакӑн­сӑт, кӑсупсэта ӆэщӑ­тыйӆсӑт, пӑсан вєрсӑт, хўӆ кавӑртсӑт.

«Нумсӑӊ ёх» няврєм кәртӑн лыпӑт тыӆӑщ 20-26-мит хӑтӆӑтн «Амня юхан моньщӑт» оӆӑӊ­мит смена вәс. Ӆапӑт хӑтӆ мӑр няврємӑт ар­сыр әмӑщ па ущхўӆь вє­рӑт вєрсӑт. Щит: мастер-классӑт, проектӑт, квес­тӑт па юнтӑт. Няврє­мӑт хӑнты моньщ оӆӑӊӑн вєр ӆэщӑтсӑт, ӆәӆн хӑнты моньщ оӆӑӊӑн па мир хуятӑт уша ат вєрсӑт. Хӑтӆ мӑр тӑмӑщ вєр вәс: аӆӑӊая няврємӑт про­ектӑт пиӆа рәпитсӑт, нәмӑссӑт, муй иты хӑнты моньщӑн вәӆты Моньщ нє, Пур нє, Кар ими, Ими хиӆы тӑм вә­ӆупсыйн аршӑк мирн ат вәӆыйт. Няврємӑта әмӑщ вәс. Ӆыв лупсӑт, тӑм утӑт интернет хўват ванӆтӑты.

Тӑта мосванӑн ӆыпӑт тыӆӑщ 29-30-мит хӑт­ӆӑтн Муши вошн Ӆорвош районӑн Ямал мўвн «Ӆорвош мўвєм» II-мит вәйтантупсы вәс. Щи мӑӊхӑтӆа шуши мирӑт Тюмень, Ёмвош, Пуӆ­ӊавӑт, Катравош па Вухсарка Приуральской район, Тарко-Сале вош Пуровской район эвӑӆт па Ӆорвош район луваттыйн вәӆты хӑнтэт, сӑранӑт, рўщӑт па па мирӑт иха вәйтантупсыя юхтыйӆсӑт. Мєт ай хӑнты кәртыет эвӑӆт тӑмӑщ вәйтантупсыя хӑннєхуятӑт ищиты тыв ӑктӑщсӑт, щит: Ямкәрт па Касум нюӆ ёх. Араттєӆн 270-кєм хӑннєхә мӑӊ­хӑтӆ постӑты иха ӑкмӑс. Щи тумпийн, Муши вошӑӊ хәйт-нєӊӑт эвӑӆт 300 муӆтаскєм хуят па вәс.

Ёмвошн хӑнтэт, вухаӆят «Торум Маа» йис кәртӑн вуӆаӊ поэт ики Юван Шесталов нәмӑӆ­мӑты вәйтантупсы вәс. Вантэ, там нємӑӊ-сыйӊ хӑннєхә вухаӆь ясӑӊӑн ар путӑр хӑншӑс. Ӆўв мирӆ, мўвӆ Найӆ-Вәртӑӆ ара арисӑӆэ, путӑра путӑртсӑӆэ.

Лыпӑт тыӆӑщ 19-21-мит хӑтӆӑтн Ёмвошн округ творчества хотн няврємӑт вәнӆтӑты хуятӑт па пурмӑсӑт шавиты хотӑт хущи рәпитты ёх нємасыя нарӑсты х вєрты па щитн юнтты вәнӆтӑсыйт.
 

Лыпӑт тыӆӑщ 5-митн Ём­вошн йис тӑхет вәньӆьман тӑй­ты щира нєпека хӑншты вєр оӆӑӊӑн мирхот вәс. 

Щи хӑтӆӑн экспертной совет тӑхи ёх ӆапӑт вохты нєпек нух вантсӑт. Иса китум нєпекӑт кўтн тәп ит пирисӑт, щит «Нэӊэ» нєм­пи юрн мир ар. Тӑм нєпек Тайна Юрьевна Карымова китӑс. 

Мўң ӑшколаев няврємӑт Ёмвош район Селиярово кәрт эвӑт мєт оӑң пўш «Ремёсла и промыслы: прошлое и настоящее» нємуп мирхота ңхсӑт, щи ут тӑм оӆ товийн Ёмвош ремёслайт хотн мӑнӑс. Мос лупты, щимӑщ мирхот кашӑң о вєрӑнты, ән аршӑк няврєм па айат ёх пурмӑсӑт вєрты ат вўнтӑт. Арсыр вошӑт па кәртӑт эвӑт вєртутӑң эвет па пухӑт ӑктӑщийсӑт, ыв пурмӑс вєрты вєр оӑңӑн нумсӑң путрӑт путӑртсӑт па ыв вєрум пурмӑс­а мирхотӑң ёха вантӑсӑт.