Хӑнты мир моньщӑт-путрӑт - хантыйские сказки, рассказы

Имуӆтыйн вәтща мўв авӑтн, вәтща щўӊ авӑтн ими хиӆы щащеӆ пиӆа йис вўшӑт эвӑӆт иха вәӆӆӑӊӑн-хоӆӆӑӊӑн. 

Щиты вәӆтэӆ-хоӆтэӆ кўтн щащеӆ ими ӆўвеӆа тӑмиты щи путӑртыйӆ:

 Нӑӊ, хиӆые, ӆєваса хўв тӑхия хотэн эвӑӆт аӆ ӊха! 

Щи ясӑӊӆаӆ ма лупм­аӆ пийн щащеӆ имийн сотпӑӊ кєшийн кантӆы па вәншъх эвӑӆт арсыр вәнт вой нёӆӑтн тәса вєрӆы, ӆёмъ­х эвӑӆт нёвӑщ ӛхӑӆн тўӊщирӑӊа мєнытӆы.

Тӑм ӆўӊ Сәрханӆ мўв Русскинская кәрта ңхмємн Тәрум юхан йис пурмӑсӑт ӆавӑӆман тӑйты хота ӆуӊтыйӆсум. Щи пурайн тӑта мўң мўвев-йиӊкев хўӑт, вәнт войт па тухӑң войт хурасӑт оӆюпн хӑншум «Сияние Севера» нємпи хурӑӊ ванӆтупсы пўншсы. Щӑта Айрат Гайнанов хӑншум хурӑт вәсӑт.

Кӱйнӛ мӛнлӛм,
Кӱй сихӛмлим.
Морәӄ кӓслӛм,
Нәмсама йӛмӛки!
Морәӄ, морәӄ,
Мӛӈ сӱӈӄӓлӫӽ!
Лӓӽӛлӽӓсӱӽ,
Йөӽәӽасөӽ.
Ӓр, ӓр тәӽилак,
Йӛмӛки пӓни йоӽпа 
мӛнлӫӽ.
Пары верлӫӽ,
Ӛйнӓм нюла йӛмин.
Морәӄ, морәӄ,
Мӛӈ сӱӈӄӓлӫӽ!
Лӓӽӛлӽӓсӱӽ,
Йөӽәӽасөӽ.
 

Вера Паньшина (Кунина)
 

Вӓл онтнә, воронтнә йӛ­вӛӽ вәлвәл. Ти йӛвӛӽ нӓӽийӛки. Кӫрӽәл пунә­ӈә­ки пӓни пунләл пәнсытә­ӈәки, уӽәл ӛԓԓӛки. Нӓӽи йӛвӛӽ ҷоӽәт оӽтынә ӛнтӛ вута. Ҷоӽта ыл ләӈамын лöӈкрийа йӛлилӛвӛл. 

Сигильетов Виталийна 
эрӽӛлтӛсы

Мәӈ Пӫӽ йөӽ пуӽәлнә ӛй ӛԓԓӛ пäни ӛйнäм йӛм вәлтә ӛсä-йӛӽсä вәлвәл. Тьи ӛсä-йӛӽсä äрки њӛӈи-ӄыйәт тәявәл. Лӛӽ äрки äр њӛӈи-ӄыйәт. Лӛӽ öӽитӛн тьа оӽәрки виԓԓä оӈҷәӽ, лӫӽ оӽәрәӄы. Сэркы пәӽ кӫӽ пӛ äйӛмкитӛм, лӫӽ ҷӛкӛ ӄоԓӛӈӛки. Әләвсы пәӽ, кӫтӛв пәӽәтән, виԓԓä пӓтӛм пӛӽтӛ паӽәԓӓли торумнә ӄәләс мөӽсәӈ сам лӓӽӛтвӓл. Эвтәки ӄунтә-пә ӛнтӛ ӄолӽалы, вутылы, лӫӽ мастә вэра номыӽсәӈәӄы. Ӛӈкӛтӛн љысәӽвәлмын äњитӛт Пөрсалы семӽәл виԓԓӓ өӈӽәӽ йӧӽӓс.

Виталий Сигильетов 

Еԯԯы путӑр. Оԯӑң путӑр газетаев 17-мит номерайн ԯўңтаты

Щӑӆта ин тон-тон име­ӊӑн-икеӊӑн рўть­щӑты ӆэ­щӑтыйӆсӑ­ӊӑн. Ӆын па китумтак ну­рыя уӆсӑӊӑн па щи мурта така иӆ вуюм­сыйӊӑн, хуты ӑн мут­шӑс­ӊӑн, муй щирн ата йис па еша вәӆ йиӆуп хӑтӆа питӑс. Вантэ-са, тәп кимит хӑтӆ кўтупн тон-тонӊӑн нух вєрӆӑӆӊӑн, нурыя омӑсӆӑӊӑн па ин иикеӆ имеӆа па щи путӑртыйӆ:

Муй арат тӑӆ, муй арат ӆўӊ щи пурайт эвӑӆт пӑрӑс, хән тӑмӑщ тарум ищки увӑс мўвевн тон-тон имеӊӑн-икеӊӑн вәсӊӑн па ӆыв вәӆупсэӆ мсыева ӆэщӑтсӑӊӑн.

Имуӆты тєвӑӊ тови хӑтӆӑӊ аӆӑӊӑн иикеӆ имеӆа щиты щи путӑртӑӆ:

Имуӆтыйн Ай Ас пє­лӑкн хәӆум яй вәӆ­ӆӑт. Щиты вәӆтэӆ-хоӆтэӆ кўтэӆн оӆӑӊ ӆоньщ веӆщи питум пийн ӆыв вәнта ӆаӊки веӆпӑса сонтумӑсӑт. 

Щи киньща мєт оӆӑӊ хӑтӑӆн арсыр веӆпӑсӆӑ­ты пурмӑсӑт, ӆәмӑтсухӑт муй ӆєтутӑт ай ӆӑӊкӑр әхӑӆӊӑӆаӆа мсыева иӆ хәшсӑт. Кимит хӑтӑӆн,  иса ӑӆӑӊ хәщӑӆн, хә ёх нух киӆсӑт, ӆєсӑт-яньщсӑт, хотэӆ эвӑӆт кимӆы єтсӑт, ӆухӊӑӆаӆ ваттӑсӑт, сўв­ӊӑӆаӆ ёшӊӑӆаӆа вўсӑт па щӑӆта таксӑр кўрумн вәнт пєлка веӆпӑсӆӑты тӑхиӆаӆа еӆӆы нюхӆӑсӑт.

Имуӆтыйн нампӑр войе ӊхӑӆ па ты­веӆт-тухеӆт ӑл наврум­тыйӆ. Щиты навӑртӑӆ кўтн мўв хуща вәнт вой нюхи пўлые мущатӆ. Тәп ӆєты пиньщӑӆ па щи кәмн нәмӑӆта вурӊа нєӊӑн ўвн аӆумӆа: 

– Варх, варх, варх, варх!

Ин войлєӊки вурӊа имеӊӑн така пурємӑӆа, ӆўв нюхи пўлӑӆ па нух  нрємӑӆа, па щитӑӆн вур­ӊӑен еӆ пәрӆумтӑӆ па со­рашӑк вәнши х тыя нух ӆатумтӑӆ.
Щи киньща нампӑр войлєӊкие мойпӑр икеӆ хуща мӑнӆ па ин ӆўвеӆ щиты щи пойкӆӑӆэ:

Анна имаев хотӆ иса пурайн сыстам, щикўш хотхӑреӆ ванкўтӆы ӑн ӆюхӑтсӑӆэ. Ӆўӊӑн хот­хӑри ванкўтӆы ӆюхӑтты щир ӑнтәм, щи тумпи ар вєр вәӆ. Анными пурмӑсӆаӆ, анӆаӆ, ӆәмӑтсухӆаӆ ма пунман тӑйсӑӆэ, ӆэваса хән вущкӑсӆэ. Сухӆаӆ вўсӑӊа ки йисӑт, юӆупн юӆсӑӆэ. Щи оӆӑтн юӆупты пӑта нємхуят ӑн нхӑс. Кашӑӊ хоттєӆ ёх хущи имет ӆәмӑтсуха юӆупты ёнтсӑт. Мєт ма вантман сопекӆаӆ тӑйсӑӆэ, щи пу­раятн ӆапкайн ӆәмӑтсух па сопек ӆэваса ӑн тынысы. Сопекӆаӆ мсыева ӆю­хӑтсӑӆэ, хопӆ эвӑӆт вўты шәшман ваншия мәӊхсӑӆэ.