Шуши мирев вәԯупсы - Жизнь хантыйского народа

Василий па Платон Кентинӊӑн яйӊӑн оӆӑӊӑн ӆын упӑн Анна Алексеевна Кентина путӑртӑс. Вуӆаӊ ӆаӆь оӆӊитты еӆпийн ӆын Конда мўвн Евра вошн вәсӊӑн. 

Евра ай вошн вухаӆь па рўщ мир вәсӑт. Вошеӆн 40-кєм хот тәп вәс. Щи пурайн ёх хотӆаӆ туманӑн лӑп ӑн тәхрыйӆсӑӆаӆ. Хуӆыева мисӑт, ӆовӑт па па арсыр хот войт єнмӑӆсӑт. Ӆыв сыр-сыр ӆєтутӑт рожь, ячмень, горох мўвн єнмӑӆтыйӆсӑт. Хўӆ мурта веӆпӑсӆӑсӑт. Ар хўӆ суӆыман па мўвӑта китыйӆсӑт. Тӑта хӑрщи па каркам мир вәсӑт. Щимӑщ рәпатайӊ хуятӑт кўтн вухаӆь хоттєӆ ёх Кентинӑт єнумсӑт.  

Василий Григорьевич Кольчурин пиӆа ма вәйтантыйӆсум па мкєм хўв путрємӑсум Кудымкар вош хӑрыйн Коми-Пермяцкой округ мўвн, хән тӑм ӆўӊӑн вәщ тыӆӑщ 12-мит па 13-мит хӑтӆӑтн «Ловлон бикыв» («Сӑм хӑры вўш эвӑӆт вєрты тәс путӑр») нємуп финно-угрӑт мир хәӆмит литературной вәйтантупсы мӑнӑс. Муйсӑр хоттєӆ хӑннєхуятӑт хущи ӆўв сєма питӑс, єнмӑс, мӑта тӑхетн вәнӆтыӆӑс, иса айӆта иньщӑссєм. 

– Василий Григорьевич, мӑта кәртӑн па муйсӑр хоттєӆ ёх хущи сєма питсӑн, муй хурасуп вєрӑта вәнӆтыйӆсӑн, щи оӆӑӊӑӊ еша путӑрта?

Нуви сӑӊхум район Касум воша ӊхмємн ма хӑнты хә Павел Михайлович Тользин пиӆа вәйтантыйӆсум. Ӆўв вўӆєӊ ёх мӑӊхӑтӆ пурайн мойӊ ёх вўӆєӊ әхӑӆн тәтьӆяс. Мӑнєма путӑртӑс вәӆупсэӆ оӆӑӊӑн. Ин щи оӆӑӊӑн хӑншӆум.

Округ шуши мир йистєӆн мўв-йиӊк ӆавӑӆман вәсӑт, тәп ӆєты арат хўӆ па вой веӆпӑсӆуман вәсӑт. Тӑм йисн округев ӆуваттыйн мўв-авӑт ӆавӑӆты тӑхетн мўӊ мирев эвӑӆт хӑннєхуятӑт рәпитӆӑт. Тӑмхӑтӆ ма и щимӑщ хуят оӆӑӊӑн хӑншты ӆӑӊхаӆум, щит Сергей Данилович Рандымов, ӆўв ар оӆ «Нумто» нємпи мўв-йиӊк ӆавӑӆты тӑхийн инспектора рәпитӆ.

Ӆўв ясӊӑӆ щирн, «Нумто» тӑхийн йистєӆн ӆўв рәтэӆ вәс. Ин ӆўв щӑта хоттєӆ ёхӆаӆ пиӆа вәӆ па мўв-авӑт вантты па ӆавӑӆты щира рәпитӆ. 

Щикєм әмӑщ арсыр вошӑта муй кәртӑта ӊхтєм пурайн щӑта рәт кәртєм эвӑӆт хӑннєхә шиваӆӑты. Щи вєр Аган кәртӑн вәӆум пурайн тывӑс. Мӑнєма кәртӑӊ мир лупсӑт, Казаковӊӑн ими-ики хуща мойӊа ӊха, ӆын иха 45 оӆ вәӆӆӑӊӑн.

Калерия Акрамовна Супрун (Вынгилева) пиӆа ма тәняӆ оӆ Ас потты тыӆӑщ юхи хӑщум хӑтӆӑтн Сўмӑтвошн айшӑк няврємӑт вәнӆтыйӆты ӑшкола хот йитн вәйтантыйӆсум па путрємӑсум. 

Тӑм нє Ас хӑӆты тыӆӑщ няӆмит хӑтӑӆн 1967-мит оӆн Сўмӑтвошн сєма питӑс, щи вошн вәс, єнмӑс, ӛхӑтшӑк кўтуп ӑшколая вәнӆтыйӆты ӊхӑс. 

Тӑм ванӑн Ёмвошн киникайт ӆўӊӑтты хотн Алла Иштимирова-Посохова йиӆуп хурӑӊ ванӆ­тупсы ӆэщӑтӑс. Щӑта Ай Юхан хонӑӊӑн вәӆ­ты хӑнтэт хурӑт вәсӑт.

Йистєӆн хӑнтэт Увӑс мўвн хўӆ, вой веӆпӑсӆу­ман, вўӆы тащ ӆавӑӆман вәсӑт. Щи рәпатайт кєнӑт хән? Мирэв щи ӆавӑрт рәпатайт тўвман ванкўтӆы мәшитсӑт, тәп иса пурайн хоттєӆ ёх кўтн ёшн муй так ясӊӑт лупты хуятӑт вәсӑт, ӆыв лекщит­ты хошсӑт.

И щимӑщ ими оӆӑ­ӊӑн тӑмхӑтӆ хӑнш­ты ӆӑӊхаӆум. Щит хӑнты ими Федосья Васильев­на Валей. Вәйт ӆор ты­ӆӑщ 15-митн ӆўв 80 оӆа йис. Вәӆупсэӆ мӑр мир лекщитман вәс, щи ӆа­вӑрт рәпатайӆ мосман тӑйсӑӆэ. Хӑннєхә ма йиӆ ки, ӆўвеӆа амӑт.

Мўӊ газетаева ванкўтӆы мир пищма хӑнш­ӆӑт. Ин Урай вош эвӑӆт нєпек юхтӑс. Вуӆаӊ ӆаӆьн вәӆум хӑннєхуятӑт оӆӑӊӑн путӑр «Совет ветеранов» нємуп тӑхийн рәпитты ёх китсӑт. Мўӊ тӑм вўш эвӑӆт «Хӑнты ясӑӊ» нєпекев хущи щи пищмайт хӑншты питӆўв.

Конда ёхмӑӊ, ӆорӑӊ хурамӑӊ мўв. Тӑта хўв йистєӆн вухаӆь мир ӆовӑт ӆавӑӆман, сыр-сыр єпӆӑӊ ӆєтутӑт мўвн єнмӑӆман вәсӑт. Ӆыв вәншєӊ хӑр вәнтӑтн тулхӑт, арсыр вонь­щу­мутӑт ӑктыйӆсӑт. Вой-хўӆ веӆпӑсӆӑсӑт. Хўв йисн Конда мўв мух­ты тынєсты ӛш Ирбит, Свердловск вошӊӑ­на вәс. 

Нуви сӑӊхум районӑн Вўтвошн нәптэӆ вәна вум имиет вәӆӆӑт. Ӆыв хуӆыева вўӆы ӆавӑӆ­ман вәсӑт, сыр-сыр ӆавӑрт рәпата мурта вәӆмеӆ нәпӑт вєрсӑт. Ай тєӆн рәпатая кўншємӑсӑт.