Шуши мирев вәԯупсы - Жизнь хантыйского народа

Нуви сӑӊхум район Ваньщавӑт кәртӑн вәӆты пиӆӊӑн Татьяна Семёновна Колупайло па Олег Георгиевич Мелентьев тӑм оӆн мӑӊхӑтӆӊӑн постӑсӊӑн. Лыпӑт тыӆӑщн Татьяна Семёновна 60 оӆа йис, вәйт ӆор тыӆӑщн Олег Георгиевич 55 оӆ постӑс. Щӑӆта тӑм оӆн 35 тӑӆа йис щи пура вўш эвӑӆт, хән ӆын ха вәӆты питсӑӊӑн.

Татьяна Семёновна сєма питӑс вән хӑнты семьяйн Вань­щавӑт кәртӑн. Ӑӊкеӆ – Марфа Ефремовна Мол­дано­ва – 82 оӆ вәс, нӆ няврєм єнмӑӆтӑс. Пётр вән пухӑӆ хўвн ӑнтәма йис. Ваньщавӑт кәртӑн ин Татьяна Семёновна апщеӊӑӆ Виталий па Иван хотӑӊ ёхӆаӆ пи­ӆа вәӆӆӑӊӑн.

Ёмвошн арсыр мир йис пурмӑсӑт вантӑты муӆсӑр вән хӑр вәс. Щӑта сыр-сыр әмӑщ утыет вәсӑт. Ма щи ӑня пурмӑсӑт вантыйтєм эвӑт тәса хӑнты щирн вєрум хӑншӑӊ йиӊӑӆ шуваӆӑсум. Хурамӑң еңта утые. Нюлхи х эвӑӆт йиӊӑӆ вєрум. Йиӊӑӆ аӆн кӑрӑщ сапуп оӆум лўк хӑнши євтум. Сўмӑт нўв хӑнши па тармӑщ йиӊӑӆ хўват нюлхи ха хӑншум. Ин хӑншӑӊ утые овӆ ӛм х кўсыйн вєрман. Хўв вантӆӑн, ван вантӆӑн, щи кӑӆ, тәс ёшуп хуят щи вєрмӑӆ тӑмӑщ ӆампа хӑншӑӊ йиӊӑӆ. Щи эвӑт тӑмӑщ әмӑщ пурмӑс айӆат хӑн­ты эви  Екатерина Спиридонова вєрма. 

Лыпӑт тыӆӑщн Нуви сӑӊхум район Ваньщавӑт кәрт кәщая Илья Николаевич Тимошков йис. Ма ӆўв пиӆӑӆа путӑртсум, хән ӆўв оӆӑӊ хӑтӆӑн рәпитты питӑс. Ӆўв ай пура оӆӆаӆ вўш эвӑӆт кашӑӊ ӆўӊ пурайн кәрта аӊкаӊкеӆ хущи рўтьщӑты юхтыӆӑс. Тӑм ванӑн кәртӑӊ хуятӑтн кәщая пирисы.

Кашиӊ хӑннэху ӑш­колайн вунӆтыйс. Вунӆ­тыём тӑӆӆаӆ нумӑсн ипўша хӑщӆӑт. Аӆпа, тухӆ прайн щи тӑӆӆаӆ ёхӆы керӑтты вўтщийс, туп щи верӑт, щи тӑӆӑт ипўша щи мӑнсӑт: ёх­ӆы, вуӆм тӑӆӆӑв, ке­рӑтты щирэв ӑнтм. Вуӆты юшев, вуӆты пӑнтэв еӆӆы мӑнӆ, еӆ­ӆы щуртысӆ. 

Вухаӆь ими Светлана Ксенофонтовна Мол­данова Ваньщавӑт кәртӑн вәӆ. Ӆўв вәйт ӆор тыӆӑщ 15-мит хӑтӆӑн 70 оӆа йис. Ин пирӑщ ёх мӑӊхӑтӆ вўраӊӑн тӑм ими оӆӑӊӑн хӑншӆум.

Васы мӑнты тыӆӑщ 5-мит хӑтӑӆн мўв мўхӑӆ мир няврєм вәнӆтӑты ёх мӑӊхӑтӆ постӑсӑт. Ёмвош округн ар хӑннєхә ай тёпиет рәт ясӊӑта вәнӆтуман рәпитӆӑт. Тӑм вуӆаӊ мӑӊхӑтӆ ӆєпн эвет па пухӑт хӑнты, рўщ ясӊӑта вәнӆтӑты нє Олеся Вячеславовна Хандыбина оӆӑӊӑн хӑншӆум. 

Югра мўв увӑс пєлӑкн Cўмӑт­вош районӑн ай Ас хонӑӊӑн Тэк кәрт вәӆ. Тӑм вошн хўв йистєӆн Ас хӑнты мир вәӆӆӑт. Тэк кәртӑӊ ёх ӆыв рәт ясӊеӆн ариӆӑт, кўтэӆн путӑртӆӑт. Няврємӑт хӑтӆ мӑр тӑйты хотн ай тёпиет хӑнты ясӑӊа вәнӆтӑӆыйт. Щӑӆта ӑш­колайн няврємӑт рәт ясӑӊ ищи уша вєрӆӑт. 

Щи оӆӑӊӑн Сәрхӑнӆ вошн Ас потты тыӆӑщ 1-2-мит хӑтӆӊӑнӑн «Вўэт авӑты мўвтє ёх» оса тӑхи мирхотн уша йис. Интӑм ӆыв кимит пўш ӑктӑщийӆсӑт, ӆәӆн уша павӑтты, муй щирн вўӆы тӑйты мўвтєӆ мир вәӆӑт, муй вўрн вўэт авӑӑт па муйсӑр нўшайт тӑйӑт.

Тӑм ванӑн Нуви сӑӊхум район Ваньщавӑт кәрта ӊхсум. Щӑта киникайт ӆўӊӑтты хотн рәпитты нє Нина Васильевна Шабаршина пиӆа вәйтантыйӆсум. Ӆўв 40 оӆ мӑр щи тӑхийн рәпитӆ. Путӑртӑс, муйсӑр мирхотӑт мӑнум ӆўӊ мӑр ӆэщӑтӑс. 

Тӑм ванӑн ма Касум мўв «Нумсӑӊ ёх» нємпи ӆўӊ пурайн няврємӑт пӑта ӆэщӑтум рўтьщӑты тӑхи оӆӑӊӑн айкеӆ тәсум. Итәх ёхӆаӆ пиӆа вәйтантыйӆсум па уша вєрсєм, хутыса ӆыв хәс оӆ мӑр няврємӑт пиӆа вәсӑт, муйсӑр йиӆуп вєрӑт ӆэщӑтсӑт па муй щирн мӑӊхӑтӆэӆ постӑсӑт. 

Ешaвуӆ няврэм вунӆ­тӑты ёх емӑӊхӑтӆ питӆ. Ма щи хӑтӆ ещаӆт Ём­вошн иха вунӆ­тыём ёхӆама вўща ясӑӊ кит­ӆм па м ясӑӊ ястӑты ӆӑӊхаӆм. Мўӊ 1968-1972-мет тӑӆӑтн 83-мет группайн вунӆ­тыйӆсўв. Тынӑӊ м ёх, ма пиӆэма вуӆм, вунӆ­тыём нэӊиеӆӑм, нынан ма ӆӑнхаӆм тӑӆаӊ кўр па тӑӆаӊ ёш, хўв па еӆ­ӆы тумтака вуӆаты, хи­ӆыӆӑн ма энмӑӆтаты, няврэмӆӑнӑн мосман ат тӑйӆайты, вунӆтыём няврэмӆӑнӑн ат нум­ӆайты.