Хӑнты мир моньщӑт-путрӑт - хантыйские сказки, рассказы

Йистєӆн хӑннєхә па хуят пєӆы вантмаӆн уша вєрӑс, муй щирн ма па тўӊа вәӆты мосӆ. Хӑнты мир хуща щимӑщ йис ясӑӊ шәпӑт тывсӑт. Щит хәнты хӑнты газетаевн хӑншман вәсӑт, ин ӆўӊтаты!

«Хӑнты ясӑӊ» газетаев ӆўӊӑтты ешӑк мирӆўв!
Ар оӆ юхӆы пєӆа мўӊ газетаев «Нх путӑр» рубрика єтӆийс. Щикєм м вєр! Ипўш хән Югра мўвев вуӆаӊ вєрӑт оӆӑӊӑн хӑншты?! Кашӑӊ хӑннєхә вәӆупсэӆ мӑр муӆты нх вєрӑт вәӆӆяӆӑт. Мєт ма питӆ, хән нын мўӊева щи нхты вєрӆӑн оӆӑӊӑн путрӑт китӆӑты ки, мўӊ имухты газетаевн хӑншӆӑӆўв. 
Щи пӑта, тынӑӊ шуши мирӆўв, әмӑщ па нхӑӊ путрӑт gazeta@khanty-yasang.ru электронной пәщтаева ӆавӑӆӆўв!

Кашӑӊ мир тарум па таксӑр хуят тӑйӆ. Катра йисн щимӑщ ёх оӆӑӊӑн мирев ар арисӑт, моньщ моньщсӑт. 

Ма ма нәмӆєм,
хән мўӊ кәртэва
васы пӑктӑт пиӆа
тухӑӆ тыйн юхтӑс
сыяӊ вещкат ясӑӊ:
– Ӆаӆь пӑрӑс!

Мӑрємум мир,
айӆ па вәнӆ,
шәкащум ёх:
ащиӆы, яйӆы ёх
кєна ӆаӆмӑс:
– Ӆаӆь пӑрӑс!

ма хәтӆӑс най,
хота юхтӑс уй.
Асн ӊкӑт рохӆӑт,
хутӊӑт әмща ўвӆӑт,
пӑӆӊӑт кўтн
әмща ӆоньщ хурпи
нуви тухӑӆӆаӆ ёвӑӆман
мира тәӆӑт:
– Ӆаӆь пӑрӑс!

Ими хиӆы                                 
Тынщаӊ ӆысӑн                       
Хәӆум пєӆӊа питса.                 
Хәӆум хӑрщи пєӆӊа                
Әхӑӆа кирсӑӆэ.                         

Хәӆум тухӆӑӊ воен                
Нәмӑӆта щи тәӆы.                    
Войӆаӆ хӑрщатсӑӆэ,                  
Тухӆӑӊ хопа щэӆсэӆ.                  

Пирӑщ вурӊа ими
Йиӆуп нёӆӑӆ пӑстӑӆ,
Апрӑӊ ими хиӆы 
Кўвлӑӊ нёӆа щи ӆєӆ.

Вәнт пай пӑнӑн тәтӆ,
Щорӑс кўтпа питӆ, 
Вәнт пая вәӆмӑтӑӆ.

Ӛтьӛӽ мӛӽнӛ вәлтә ики Иӽлам пӓни ими Юхлым. Имӛкӛн вәллә­ӽән Куркив йоӽәнʼнә. Йоӽәнʼоӽ выхәлвәл Ваӽа, Ваӽ йоӽәнʼпа. Ос Ваӽ вы­хәлвәл Ӓс йоӽәнʼпа, Обь. Ньӛӈӄыит ӛԓԓӛ ваҷпа мӛнӽӛлт, онәлтәхәлатә. Имӛӽӛн вәлләӽән ӄыл­ӽалиннаты, Алӽәс. Алӽәс ӛй ал тәявәл. Ӛнтӛ төлә­хәвәл. Икилнӛ пӓни имил­нӛ йӛмӛ тәялы лӫӽӛт, тю­та пә йӛмӛки, йӛмӛ вәл­вәл. Төләхтәлнә кӧл ӛн­тӛ ӄолвәлт. Ӄои йӛм кӧл төләӽвәл, тю тәӽы йӛмӛ төӈәмтәтә.

Ăнписаен вән кәртӑн щємьяеӆ пиӆа вәс. Кӑт яй тӑйс, итӆ ўӊӑӆӆы вәс. Щитӊӑӆ тухӑӆпийн нӆ эви ӑӊкеӊӑӆ-ащеӊӑӆ тӑйсӑӊӑн, Ăнписаен апӑлнєӊӆаӆ. Нўшая ӑн вәсӑт, иса хот вой тӑйсӑт, әкрӑтэӆн арсыр ӆєтут єн­мӑӆсӑт. И нётты-рәпитты хә хотэӆн вәс, щитэӆ иса хута мосӑс, рәпитӑс. 

Ащеӆ веӆпӑсӆӑты пу­райн Кев пєлӑк эвӑӆт ву­хаӆь мўв пєӆа иса нюхӑс кӑншман ӊхӑс. Хотӆ тє­ӆӑӊ хот, ӆєтут муй пурмӑс иса тӑйсӑт. Ӛхӑтшӑк щит, вўшмащты хуят ӑн хән вәӆӆяӆ, мисӆаӆ, ӆовӆаӆ нух нрӑӆӑсыйт, колхоса вўсыйт. 

(Тӑм моньщ оӆӑӊмит шәп газетаев хәтмит но­мерн ӆўӊтаты)

Па м вәӆмен ӑӆ утэн вєрӑс, ким єтӑс, сухум похлаӆ сырыя єс­ӆӑс, сухум похлӑӆ хуӆща мӑнӆ, ӆўв щӑӆта мӑнӆ. Хўв тӑхеӆ хўв мӑнӑс, муй ван тӑхеӆ ван мӑнӑс, имуӆтыйн хӑр муӆты тӑхия єтӑс, вана юхтӑс. Щорӑс, мӑттырн. Щорӑс кўтуп пєӆы вантыйӆ, щорӑс кўтупн пәхӑр. Ўпи-тӑхты аршин шәп вўс, щи әхтыя ӆєӆумтӑс, щорӑс па пєлӑка щи тәты питса.

Ими хиӆы нарӑсӆ,   
Кеӆщи хәӆ тыйн ӆәйӆ,
Мӑӆӑӊ хўӆэн вей нтӑӆ,
Паннєӊен шай кавӑртӑӆ. 

Сортэн нюки хотн вәӆ, 
Юхан хуща пуӆ тӑйӆ, 
Пәнӆ эвӑӆт уяӊ хӑтӆ 
Вўӆы, cўрты, пєши єтӆ. 

Кӑсты мирев питӑс,
Хор мисэв сэвса ӆєӆ,
Оӊтӑӆа ампев уӆ,
Шойтӑӆа шовӑр ӆєӆ.

Миреӆ еӆӆы мӑнӆ,
Хопеӆ юхӆы хӑтӑӆ. 

Хәӆум хопты
Пиӆт ӆавӑӆӆӑт. 
Пиӆт сўӊ хуща 
Пух нарӑсӆ.

Нӆ ай ләксы
Шәхман йисӑт,
Пиӆтэӆ вўсэӆ, 
Кәрта тәсэӆ.

Щиты йина па Увӑс мўвн вәӆты хӑн­нєхә аӆьщӑты рӑхӆ. Вантэ, тарум ищки мўвн вәӆты пӑта иса пурайн муӆты вєрты мосӆ. Ван ӆўӊ, хўв тӑӆ, ван хӑтӆуп хӑтӆӑн, щирн хӑннєхә аӆӑӊ сора уша вєрӆ, хӑтӆ мӑр муй вєрты мосӆ. Тӑмхӑтӆ ма Омула щащєм оӆӑӊӑн хӑншӆум, ӆўв – каркам имие, щирн ма ӆўвеӆ Мав пирум войя аӆьщӑӆєм. 
Нух киӆӆум, ӆўв юӆн ӑнтәм – ӆоньщ муй па ӊк ӑкӑтты мӑнӑс. Йиӊк ӑмӑртты пӑта еша ӊк пӑрӊӑӆты мосӆ. Муӆхатӆ мин иха ӊк пӑрӊӑӆсумн, ма пиӆєма ӆўвеӆа кєншӑк вәс. Камн мєлӑк ки – щит ищи тәрум эвӑӆт хӑннєхә пӑта мойӆупсы кана вәӆ.